Najogólniej rzecz ujmując prawo do zachowku ma chronić prawa majątkowe członków najbliższej rodziny spadkodawcy, aby ten nie mógł przekazać całego majątku osobom trzecim. Najczęściej roszczenie o zachowek powstaje gdy spadkodawca przekazał w testamencie osobie trzeciej np. przyjaciółce majątek. Prawo do zachowku może również powstać po stronie najbliższych członków rodziny gdy wspomniana przyjaciółka otrzymała wartościowy przedmiot majątku spadkobiercy np. nieruchomość poprzez zapis windykacyjny lub darowiznę uczynione przed mniej niż 10 lat przed śmiercią.
Uprawnionymi do zachowku są dzieci spadkobiercy, chyba że nie dożyły otwarcia spadku wtedy prawo do zachowku przechodzi na ich wnuki ewentualnie prawnuki, ponadto obok dzieci ( ew. dalszych zstępnych ) prawo do zachowku ma także małżonek zmarłego. Gdyby spadkobierca zmarł bezpotomnie wtedy prawo do zachowku mają również rodzice spadkodawcy. Kodeks cywilny nie wymienia innych osób w kręgu uprawnionych do zachowku wobec powyższego zachowek nie przysługuje ani kuzynom współmałżonka ani rodzeństwu spadkodawcy.
