W artykule zostały omówione następujące kwestie:
Kiedy sąd angielski będzie właściwy do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania upadłościowego?
Jakie przesłanki decydują o uznaniu COMI w danym Państwie Członkowskim?
Okoliczności faktyczne sprawy Offcial Receiver v Eichler 2007 BPIR 1636.
Kiedy zmiana COMI stanowi naruszenie prawa? Forum shopping.
Turystyka upadłościowa do Anglii. „Insolvency holiday” in England.
Kliknij i Pobierz Formularz wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Anglii.
Ilekroć w artykule jest mowa o rozporządzeniu chodzi o ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U.UE L z dnia 30 czerwca 2000 r.)
Kiedy sąd angielski będzie właściwy do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania upadłościowego?
O tym sąd, którego Państwa Członkowskiego będzie właściwy do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania upadłościowego, decyduje COMI. Skrót COMI pochodzi od słów the centre of a debtor’s main interests i oznacza główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika. COMI to miejsce, w którym dłużnik zazwyczaj zarządza swoją działalnością i jako takie jest rozpoznawalne przez osoby trzecie (motyw 13 preambuły ww. rozporządzenia). „Główny ośrodek podstawowej działalności należy identyfikować w oparciu o kryteria, które są jednocześnie obiektywne i możliwe do zweryfikowania przez osoby trzecie” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 maja 2006 r. C-341/04 Eurofood IFSC Ltd). Należy zatem także ocenić, czy obiektywny obserwator „osoba trzecia” uznawałby, że COMI dłużnika znajduje się w danym państwie (tak w sprawie Shierson v Vlieland – Boddy). W każdym Państwie Członkowskim COMI powinno być rozumiane jednakowo bez względu na krajową regulację. Co do zasady COMI dla dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (konsumenta) stanowi jego miejsce zamieszkania (tak Virgos Schmit Report). Sprawozdanie Virgos Schmit Report zawiera interpretację Konwencji Upadłościowej, która wprawdzie nie weszła w życie, ale jest rozwiązania zostały inkorporowane do Rozporządzenia WE nr 1346/2000 i dlatego stanowi kluczowe narzędzie wykładni przepisów europejskiego postępowania upadłościowego.)
Jakie przesłanki decydują o uznaniu COMI w danym Państwie Członkowskim?
Przepisy nie ustanawiają określonego czasu, jaki osoba musi spędzić w danym Państwie Członkowskim, tak aby uznać, że to właśnie w tym państwie znajduje się główny ośrodek jej podstawowej działalności (tak w sprawie Offcial Receiver v Eichler 2007 BPIR 1636). Przy czym kilkudniowy czy kilkutygodniowy pobyt w Anglii wydaje się być za krótki, aby uznać, że to właśnie w tym państwie znajduje się COMI dłużnika. Dłużnik może swobodnie zmieniać swoje COMI z jednego Państwa Członkowskiego do innego, brak jakiegokolwiek zakazu w tym zakresie (tak w sprawie Shierson v Vlieland – Boddy). Osoba może mieć tylko jedno COMI (tak w sprawie HHJ Howarth in Skjevesland v Geveran Trading Company Ltd [2003] BPIR 924). Dla ustalenia COMI dłużnika państwo, w którym przebywają/ mają siedziby jego wierzyciele, nie jest kluczowym czynnikiem, odgrywa on drugorzędną rolę (tak w sprawie Shierson v Vlieland – Boddy).
Okoliczności faktyczne sprawy Offcial Receiver v Eichler 2007 BPIR 1636.
Obywatel Niemiec z zawodu lekarz, przebywający w Anglii ok. pięciu miesięcy złożył do sądu angielskiego wniosek o ogłoszenie upadłości, wskazując, że to właśnie w Anglii znajdował się jego COMI. Dłużnik pracował w Anglii dla spółki zarządzonej przez jego żonę jako doradca w branży medycznej. Otrzymywał miesięczne wynagrodzenie w wysokości 500 funtów. Zajmował stanowisko członka zarządu, z którego zrezygnował, ale funkcję tę zachowała jego żona. W czasie pobytu w Anglii żona dłużnika nadal przebywała w Niemczech. Dłużnik urodził się w Niemczech. Nie posiadał żadnego znaczącego majątku w Anglii, w tym nieruchomości, natomiast prawo do nieruchomości znajdującej się w Niemczech przeniósł na żonę. Posiadał zadłużenie wobec trzech wierzycieli w Niemczech na kwotę 206.700 funtów, nie miał wierzycieli w Anglii. Dwóch wierzycieli dysponowało tytułami egzekucyjnymi przeciwko dłużnikowi. Dłużnik uzasadniał swój COMI w Anglii względami pracowniczymi a także tym, że chociaż posiadał jedynie tymczasowe zakwaterowanie w Anglii, to właśnie w tym państwie znajdowało się jego rzeczywiste miejsce pobytu, o czym świadczyć miał fakt, że po przeprowadzce większość czasu spędzał w Anglii a nie w Niemczech. Dłużnik wyjaśniał, że zamierza stale pracować i mieszkać w Anglii. Przy takich okolicznościach sprawy sąd angielski uznał COMI dłużnika w Anglii, ponieważ:
― dłużnik posiadał swobodę, co do zmiany swojego COMI i po opuszczeniu Niemiec centrum jego interesów znajdowało się w Anglii
― dłużnik wykonywał pracę w Anglii i brak podstaw do przyjęcia, ze jego pobyt był tymczasowy, tym bardziej, że nie ma określonego czasu, jaki musi dłużnik spędzić w danym państwie, aby przyjąć COMI w danym państwie.
Dlaczego ustalenie COMI w danym Państwie Członkowskim jest tak istotne? Prawo właściwe dla transgranicznego postępowania upadłościowego wobec konsumenta.
Ustalenie COMI ma kluczowe znaczenie dla dalszych losów postępowania upadłościowego, ponieważ:
1. Sąd Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, jest właściwy dla wszczęcia postępowania upadłościowego art. 3 ust. 1 rozporządzenia
2. Dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie (co do zasady państwo, w którym został złożony wniosek) art. 4 ust. 1 rozporządzenia
3. Wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd Państwa Członkowskiego podlega uznaniu we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich z chwilą, gdy orzeczenie stanie się skuteczne w Państwie wszczęcia postępowania – zasada pierwszeństwa art. 16 ust. 1 rozporządzenia
4. Wszczęcie postępowania wywołuje w każdym innym Państwie Członkowskim, bez potrzeby dopełnienia jakichkolwiek formalności, skutki, które wynikają z prawa Państwa wszczęcia postępowania art. 17 rozporządzenia
„Strona postępowania upadłościowego obawiająca się, że sąd, który wszczął postępowanie główne, błędnie uznał swoją jurysdykcję międzynarodową na podstawie art. 3 rozporządzenia, powinna skorzystać ze środka zaskarżenia przewidzianego w prawie krajowym państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się ten sąd, a w razie potrzeby zwrócić się do niniejszego Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym” wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 maja 2006 r. C-341/04 Eurofood IFSC Ltd.
Kiedy zmiana COMI stanowi naruszenie prawa? Forum shopping.
Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego niezbędne jest unikanie sytuacji, w którym strony byłyby skłonne do przenoszenia majątku lub postępowania sądowego z jednego Państwa Członkowskiego do innego w celu uzyskania korzystniejszej sytuacji prawnej (motyw 4 rozporządzenia). Forum shopping oznacza zatem przenoszenie przez dłużnika majątku lub postępowania sądowego do innego Państwa Członkowskiego w celu uzyskania korzystniejszej sytuacji prawnej i unijne rozporządzenie upadłościowe ma na celu zapobieganie temu zjawisku. Dłużnik może być zainteresowany tym, aby postępowanie upadłościowe toczyło się według przepisów obowiązujących w danym Państwie Członkowskim, ponieważ regulacje w poszczególnych państwach są różne tzn. mogą być mniej lub bardziej korzystne dla dłużnika. W Polsce skutek oddłużenia zaistnieje dopiero wówczas, gdy dłużnik wykona plan spłaty a minimalny okres planu spłaty wynosi pięć lat (art. 491 (7) ust. 1 oraz art. 491 (12) ust. 1 PrUpN), podczas gdy w Anglii dłużnik może osiągnąć taki skutek już po upływie roku. Ponadto w Anglii obowiązuje instrukcja (Technical Manual) pozwalająca na ocenę, czy zmiana COMI przez dłużnika i imigracja do Anglii stanowi forum shopping. Zgodnie z tymi wytycznymi dłużnik może przenieść centrum swoich interesów do Anglii w każdym czasie także tylko po to, aby skorzystać z względniejszego prawa upadłościowego, ale taka zmiana COMI musi być rzeczywista (efficient and effective), co dłużnik bedzie musiał wykazać z okresu sprzed złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W takim przypadku zmiana COMI przez dłużnika nie będzie stanowiła naruszenia prawa. Należy także dodać, że jeśli dłużnik przenosi centrum swoich interesów do Anglii z innego Państwa Członkowskiego udowodnienie „złego” zamiaru dłużnika w takim działaniu nie będzie łatwe.
Turystyka upadłościowa do Anglii. „Insolvency holiday” in England.
Za „raj upadłościowy” w Unii Europejskiej niewątpliwie uchodzi Anglia, pojawiające się artykuły w sieci zachęcają, aby wybrać się na „wakacje upadłościowe – insolvency holiday” do Anglii. Łagodne przepisy angielskiego prawa upadłościowego przyciągają nie tylko dłużników z Polski, ale także z innych krajów UE. Często o upadłość wnioskują dłużnicy, który przebywają w UK krócej niż dwanaście miesięcy a ich wierzyciele są spoza UK. Pytanie, czy takie postępowanie jest zgodne z prawem? Odpowiem, powołując się na stwierdzenie Mike Gerrard – specjalisty w sprawach upadłości konsumenckiej „tak długo jak turystyka upadłościowego mieści w granicach prawa, jest legalna, inną kwestią natomiast jest etyczność tego zjawiska” .
Z praktyki Sądu w Londynie (Central London County Court) wynika, że 6 – miesięczny pobyt w Anglii jest wystarczający dla uznania COMI dłużnika w Anglii, natomiast większość postępowań kończy się zawarciem porozumienia z syndykiem (Income Payments Agreement voluntary arranggement with the Official Receiver or trustee – section 310A of the Insolvency Act 1986) oraz skutkiem oddłużenia po upływie roku od dnia złożenia wniosku (Debtor’s Bankruptcy Petition RULE 6.37).
Kliknij i Pobierz Formularz wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Anglii.
Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz
Artykuł opracowano na podstawie:
http://bobwessels.nl/wordpress/wp-content/uploads/2010/03/Weber-Thesis-January-2010.pdf
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/iir.187/pdf
http://globalinsolvency.com/sites/globalinsolvency.com/files/insolvency_report.pdf
Inne artykuły dot. upadłości konsumenckiej:
Bankructwo konsumenckie w Anglii ucieczką przed długami w Polsce?
Jak sporządzić wzorcowy wniosek o ogłszenie upadłości konsumenckiej.
Upadłość konsumencka 2011 – realną szansą na nowy start?
Jakie okoliczności uzasadniają ogłoszenie bankructwa osoby fizycznej 2011.
Niniejszy artykuł nie stanowi wiążącej opinii prawnej.
