Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej w Anglii dla egzekucji długów w Polsce.

Upadłość konsumencka w Anglii jest skuteczna też w Polsce. Krajowe organy państwowe, w tym sąd, komornik sądowy zobowiązani są respektować skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez dłużników w Anglii. Ważne jednak, aby osoba nieprowadząca działalności gospodarczej, składając w sądzie angielskim wniosek o ogłoszenie upadłości (Debtor’s Bankruptcy Petition RULE 6.37 wskazała w jego treści wierzycieli z Polski.

Art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U.UE L z dnia 30 czerwca 2000 r.) – zwane dalej rozporządzeniem stanowi, że sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego.

Główny ośrodek podstawowej działalności (centre of main interests, COMI) powinien oznaczać miejsce, w którym dłużnik zazwyczaj zarządza swoją działalnością i jako takie jest rozpoznawalne przez osoby trzecie (motyw 13 rozporządzenia). Dłużnik może mieć tylko jeden główny ośrodek podstawowej działalności. W przypadku konsumentów przyjmuje się, że COMI stanowi miejsce zamieszkania oraz miejsce pobytu.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia „o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako „Państwo wszczęcia postępowania”, natomiast na podstawie art. 4 ust. 2 pkt. F rozporządzenia prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań.

Jeśli wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej został złożony przez dłużnika w Anglii i sąd angielski uznał się za właściwy, ponieważ przyjął, że główny ośrodek podstawowej działalności konsumenta znajduje się w Anglii, wówczas prawo angielskie będzie właściwe dla ustalenia skutków postępowania upadłościowego, w tym także dla określenia skutków upadłości dla egzekucji roszczeń zasądzonych tytułem wykonawczym przez Sąd w Polsce. Tym samym upadłość konsumencka w Anglii jest skuteczna w Polsce.

Postępowanie upadłościowe w Anglii reguluje Insolvency Act 1986 (Part IX Bankruptcy http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1986/45/contents). Na podstawie provision 346 Chapter V Effect of Bankruptcy on Certain Rights Transacttions, Etc. po wszczęciu postępowania upadłościowego wierzyciel nie może osiągać korzyści z egzekucji.

346 Enforcement procedures.

(1)Subject to section 285 in Chapter II (restriction on proceedings and remedies) and to the following provisions of this section, where the creditor of any person who is adjudged bankrupt has, before the commencement (rozpoczęcie) of the bankruptcy—

(a)issued execution against the goods or land of that person, or

(b)attached a debt due to that person from another person,

that creditor is not entitled, as against the official reciever or trustee of the bankrupt’s estate, to retain the benefit of the execution or attachment, or any sums paid to avoid it, unless the execution or attachment was completed, or the sums were paid, before the commencement of the bankruptcy.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia Rady wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd Państwa Członkowskiego właściwy zgodnie z art. 3 podlega uznaniu we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich z chwilą, gdy orzeczenie stanie się skuteczne w Państwie wszczęcia postępowania. Zasadę tę stosuje się również w przypadku, gdy w stosunku do dłużnika ze względu na jego właściwości w innych Państwach Członkowskich nie może zostać wszczęte postępowanie upadłościowe natomiast na podstawie art. 17 ust. 1 rozporządzenia Rady wszczęcie postępowania określonego w art. 3 ust. 1 wywołuje w każdym innym Państwie Członkowskim, bez potrzeby dopełnienia jakichkolwiek formalności, skutki, które wynikają z prawa Państwa wszczęcia postępowania, o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej oraz dopóki w tym innym Państwie Członkowskim nie zostanie wszczęte postępowanie określone art. 3 ust. 2.

Uznanie następuje automatycznie, bez konieczności wydania w państwie uznającym pozytywnej decyzji w tym zakresie. Komornik w Polsce nie może kontynuować prowadzonych egzekucji.

Automatyczny skutek ogłoszenia upadłości, które miało miejsce w innym Państwie Członkowskim na terenie Polski potwierdził Sąd Najwyższy w  wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r. (sygn. akt II CSK 425/10):

• „W celu zachowania zasady zaufania, orzeczenie sądu państwa członkowskiego o wszczęciu postępowania upadłościowego powinno być, po pierwsze, automatycznie uznane przez wszystkie państwa członkowskie, po drugie, orzeczenie, to powinno być uznane bez badania jego prawidłowości, i po trzecie, orzeczenie to wywołuje we wszystkich państwach członkowskich skutki, które wynikają z prawa państwa wszczęcia postępowania.
• Mając na uwadze treść art. 26 oraz art. 16 zdanie 2 Rozporządzenia Rady WE nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego, uznać należy, że przepis ten nie daje podstawy do merytorycznego badania orzeczenia wszczynającego postępowanie upadłościowe, czyli badania istoty zawartego w nim rozstrzygnięcia, a zwłaszcza nie daje podstawy do badania przesłanek przyjętych za podstawę orzeczenia.
• W świetle art. 26 Rozporządzenia Rady WE nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego, nie chodzi o sprzeczność orzeczenia lub przesłanek przyjętych przez sąd zagraniczny, jako jego podstawa z polskim porządkiem prawnym, a o sprzeczność rezultatu orzeczenia z tymi zasadami”.

Z uzasadnienia ww. wyroku Sądu Najwyższego:

„Podstawowymi zasadami obowiązującymi przy rozpoznawaniu spraw upadłościowych transgranicznych jest zasada nadrzędności przepisów rozporządzenia nad polskim systemem krajowym oraz zasada jednolitości i skuteczności stosowania tego aktu prawnego we wszystkich państwach członkowskich. Stosowanie prawa krajowego dopuszczalne jest wyłącznie w takim zakresie, w jakim rozporządzenie na to zezwala”.

„Z mocy art. 16 i 17 rozporządzenia [1346/2000] automatyczną skuteczność uzyskują w Polsce także prowadzone w innych państwach członkowskich UE postępowania upadłościowe w stosunku do nieprzedsiębiorców. Skuteczne w Polsce, na podstawie art. 4 ust. 2 lit. k) w zw. z art. 16 rozporządzenia, jest także zwolnienie osób fizycznych (niezależnie od tego, czy są one przedsiębiorcami) z reszty długów, w zakresie i na zasadach określonych przez lex fori concursus. Skutek ten dotyczy także wierzytelności podlegających zgodnie z prawem prywatnym międzynarodowym prawu polskiemu. W zależności od postanowień legis fori concursus, umorzeniu mogą podlegać nawet wierzytelności traktowane przez polskiego ustawodawcę w uprzywilejowany sposób, jak należności ze stosunku pracy, alimentacyjne czy publicznoprawne. […] Oczywiste wydaje się, że nie można oprzeć odmowy uznania umorzenia takich wierzytelności na klauzuli porządku publicznego” – Marek Porzycki Podstawa jurysdykcji krajowej w głównym postępowaniu upadłościowym KPP.2008.1.219

Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz

Inne artykuły dot. upadłości konsumenckiej:

Bankructwo konsumenckie w Anglii ucieczką przed długami w Polsce?

Turystyka upadłościowa z Polski do Anglii. Bankruptcy tourism from Poland to England.