Praktyczne aspekty konstruowania umowy spółki jawnej oraz rejestracji spółki jawnej w KRS. Część II.

W artykule zostały omówione zagadnienia dotyczące redagowania umowy spółki jawnej. Ponadto zostały podane przykładowe rozwiązania, które mogą zostać wprowadzone do treści umowy spółki. Dodatkowo został przedstawiony proces rejestracji spółki jawnej w KRS. Artykuł został podzielony na dwie części.

Spółka jawna – ogólne spojrzenie.

Spółka jawna jest spółką osobową tzw. ułomną osobą prawną (art. 33 (1) KC w zw. z art. 8 § 1 KSH). Dla powstania spółki jawnej nie jest wystarczające zawarcie umowy spółki, konieczna jest rejestracja spółki. Wpis spółki do rejestru ma charakter konstytutywny (art. 25 (1) KSH). Spółka jawna ponosi odpowiedzialność za własne zobowiązania cywilnoprawne i publicznoprawne. W odróżnieniu od jednoosobowej działalności gospodarczej wspólnicy ponoszą wspólną odpowiedzialność za podejmowane decyzje dotyczące spółki. Każdy wspólnik ponosi odpowiedzialność za samodzielnie działania pozostałych (art. 29 § 3 KSH). Wspólnicy za zobowiązana spółki odpowiadają solidarnie, bez ograniczenia, całym swoim majątkiem (art.22 § 2 KSH). Oznacza to, że jeśli majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długów, wierzyciele spółki mogą sięgnąć do osobistych majątków wspólników (art. 31 KSH). Odpowiedzialność wspólników jest solidarna, tym samym wierzyciel może wyegzekwować całą wierzytelność z majątku jednego wspólnika, jeśli tylko on jest wypłacalny, a inni nie posiadają środków. Każdy wspólnik odpowiada za całość długu spółki. Jednakowy zakres odpowiedzialności wspólników w spółce jawnej może zniechęcać zewnętrznych inwestorów, dla których atrakcyjniejszą formą inwestowania będzie spółka komandytowa z ograniczoną odpowiedzialnością komandytariusza do wysokości sumy komandytowej (art. 111 KSH). Spółka jawna nie jest podatnikiem podatku dochodowego (art. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), natomiast podatnikami są wspólnicy spółki jawnej. Wspólnicy spółki jawnej są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych. Przychody z udziału w spółce jawnej, u każdego wspólnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku (art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Spółka jawna jest podatnikiem podatku VAT (art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług).

Praktyczne aspekty konstruowania umowy spółki jawnej oraz rejestracji spółki jawnej w KRS. Część I.

Zezwolenie w umowie na przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej.

Zmiana umowy spółki jawnej.

Poddanie sporów ze stosunku spółki rozstrzygnięciu sądu polubownego. Klauzula arbitrażowa.

Forma umowy spółki jawnej.

Wpis spółki jawnej do KRS.

Zezwolenie w umowie na przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej.

W razie braku w umowie spółki postanowień o dopuszczalności przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę:

– rozporządzenie udziałem jest niedopuszczalne (art. 10 § 1 KSH).

Wspólnicy mogą w umowie:

– przewidzieć dopuszczalność przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika (art. 10 § 1 KSH). Zbycie ogółu praw i obowiązków może nastąpić w formie, np. umowy sprzedaży, darowizny.

Jeżeli wspólnicy dopuścili zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej, ale nie określili warunków przeniesienia, wówczas:

– ogół praw i obowiązków wspólnika może zostać przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu zgody wszystkich pozostałych wspólników (art. 10 § 2 KSH);

– zgoda powinna być uprzednia (art. 10 § 2 KSH) – w doktrynie prezentowane są poglądy dopuszczające zgodę następczą;

– zgoda wymaga formy pisemnej do celów dowodowych.

Wspólnicy mogą w umowie przewidzieć następujące warunki zbycia ogółu praw i obowiązków:

– ustanowić szczególną formę wyrażenia zgody przez wspólników na zbycie, np. akt notarialny, forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi;

– określić czas, w jakim zgoda powinna zostać wyrażona, np. zezwolić na wyrażenie zgody po dokonaniu czynności;

– wyłączyć obowiązek uzyskania zgody pozostałych wspólników na zbycie;

– ustanowić obowiązek uzyskania zgody tylko kilku osób z grona wspólników/ jednego wspólnika;

– określić, jakie cechy lub kwalifikacje powinien posiadać nabywca.

Zakaz rozszczepiania praw i obowiązków w spółce osobowej. „Nie można odnosić przeniesienia ogółu praw i obowiązków do przeniesienia praw cząstkowych. Na ogół praw i obowiązków wspólnika składają się wszystkie przysługujące mu prawa (do prowadzenia spraw, reprezentacji, udziału w zyskach, itd.), jak również obowiązki (prowadzenie spraw, udział w stratach, powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej)”. A. Kidyba (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom I. Komentarz do art. 1 – 300 K.S.H., Warszawa 2013, str. 83.

„Art. 10 KSH […] nie określa formy, w jakiej ma nastąpić zbycie udziału. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się, że zbycie udziału spółkowego nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego także wówczas, gdy spółka jest właścicielem nieruchomości. Pogląd ten jest uzasadniony, skoro zbycie udziału spółkowego przenosi na nabywcę ogół praw i obowiązków dotychczasowego wspólnika w postaci praw udziałowych obejmujących między innymi prawo do reprezentacji i prowadzenia praw spółki, a nie prawo własności określonych rzeczy lub praw”. Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 czerwca 2011 r. IV CSK 473/10.

Podstawa prawna: art. 10 KSH, art. 63 KC.

Zmiana umowy spółki jawnej.

W razie braku w umowie spółki postanowień o większości wymaganej do zmiany umowy spółki:

– zmiana umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników – zasada jednomyślności (art. 9 KSH).

Wspólnicy mogą w umowie:

– przewidzieć, że zmiana umowy spółki nie wymaga jednomyślności a większości głosów zwykłej lub kwalifikowanej.

Wspólnicy nie mogą wyłączyć w umowie dopuszczalności zmiany umowy spółki.

Podstawa prawna: art. 9 KSH.

Poddanie sporów ze stosunku spółki rozstrzygnięciu sądu polubownego. Klauzula arbitrażowa.

Wspólnicy spółki jawnej mogą poddać spory ze stosunku spółki rozstrzygnięciom sądu polubownego (art. 1163 KPC).

Prawidłowo sporządzona klauzula arbitrażowa powinna zawierać:

– poddanie sporów ze stosunku spółki rozstrzygnięciom sądu polubownego stałego lub sądu polubownego ad hoc (art. 1161 § 1 KPC);

– dokładne określenie stałego sądu polubownego (konieczne jest podanie prawidłowej nazwy i siedziby sądu), jeśli stały sąd polubowny został wskazany jako właściwy do rozstrzygnięcia sporów (art. 1161 § 3 KPC);

– zasadą jest, że strony wiąże regulamin stałego sądu polubownego obowiązujący w dacie zawarcia zapisu na sąd polubowny, ale wspólnicy mogą przyjąć za wiążący inny regulamin, np. z daty powstania sporu (art. 1161 § 3 KPC).

„W przypadku wskazania stałego sądu polubownego, według art. 1163 § 3 KPC, zapis powinien wskazywać ten sąd, co należy uznać za element istotny takiej umowy. Wskazanie stałego sądu polubownego powinno być na tyle precyzyjne, aby umożliwiało identyfikację stałego sądu polubownego, tj. powinno przynajmniej zawierać siedzibę stałego sądu polubownego oraz jego nazwę, jeżeli w danej miejscowości działa więcej sądów polubownych”.

Podstawa prawna: art. 1157 KPC, art. 1161 KPC, art. 1162 KPC, art. 1163 KPC.

Wpis spółki jawnej do KRS.

Wpis spółki jawnej do KRS ma charakter konstytutywny (art. 25 (1) ust. 1 KSH). Postępowanie rejestrowane reguluje ustawa o KRS oraz Kodeks postępowania cywilnego, przepisy o postępowaniu nieprocesowym, w szczególności art. 694 (1) KPC do art. 694 (8) KPC (art. 7 ustawy o KRS) a także stosowane odpowiednio na podstawie art. 13 § 2 KPC przepisy o procesie. Sądem rejestrowym w sprawach o wpis do KRS właściwy jest sąd rejonowy (sąd gospodarczy) za względu na siedzibę spółki (art. 694 (2) KPC). Każdy wspólnik może dokonać zgłoszenia spółki do rejestru (art. 26 § 3 KSH).

Wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców należy złożyć na formularzu (art. 19 ust. 2 ustawy o KRS), formularz KRS-W1. Wnioski można także składać na niebarwnych formularzach stanowiących wydruki komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych (art. 19 ust. 2 i 2a ustawy o KRS).

Do wniosku o wpis należy załączyć obligatoryjne formularze załączników:

• formularz KRS-WB Wspólnicy spółki jawnej, komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców;
• formularz KRS-WK Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki – załącznik do wniosku o rejestrację lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
• formularz KRS-WM Przedmiot działalności – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców.

Formularze są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/okrajowy-rejestr-sadowy/formularze-wnioskow-wykorzystywanych-w-krs/.

Do wniosku o wpis należy ponadto załączyć:

– umowę spółki w dwóch egzemplarzach,

– listę wspólników zawierającą imiona i nazwiska albo nazwy wspólników wraz z adresami,

– wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu albo poświadczone notarialnie,

– dowód uiszczenia opłaty sądowej,

– dowód uiszczenia opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 26 § 1 i § 3 KSH, art. 9 ust. 3, art. 19a ust. 1 oraz art. 19b ust. 2 ustawy o KRS).

Wraz z wnioskiem o wpis wnioskodawca składa także:

– wniosek o wpis albo zmianę wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),

– zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,

– zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.14)) wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego(art. 19b ust. 1 ustawy o KRS)

a także

– dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się jego siedziba (art. 19b ust. 2 ustawy o KRS).

Składając wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru wnioskodawca uiszcza:

– opłatę sądową w wysokości 500 zł (art. 52 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych),

– opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł (§ 8 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia) (art. 19 ust. 2 ustawy o KRS).

Oby dwie opłaty należy dokonać na rachunek bankowy sądu rejestrowego.

Umowę spółki należy załączyć w oryginałach (dwa egzemplarze), ponieważ dokumenty, na podstawie których sąd dokonuje wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, składa się w oryginałach albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach (art. 694 (4) § 1 KPC). W postępowaniu rejestrowym nie znajdą zastosowania przepisy art. 129 § 2-3 KPC, zatem zamiast oryginału nie można złożyć odpisu dokumentu, którego zgodność z oryginałem poświadczył profesjonalny pełnomocnik procesowy. Umowę spółki należy złożyć w dwóch egzemplarzach, ponieważ dodatkowy odpis umowy spółki sąd rejestrowy przesyła do urzędu skarbowego (art. 19b ust. 3 ustawy o KRS).

Wniosek o wpis sąd rejestrowy rozpoznaje nie później niż w terminie siedmiu dni od daty jego wpływu do sądu (art. 20a ustawy o KRS).

Jeżeli wniosek nie został złożony na urzędowym formularzu, nie został opłacony lub też został nieprawidłowo wypełniony, wówczas sąd zwraca go spółce bez wzywania do uzupełnienia braków (art. 19 ust. 3 ustawy o KRS). Wniosek ponownie złożony w terminie siedmiu dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia (art. 19 ust. 4 ustawy o KRS). W przypadku innych braków formalnych sąd rejestrowy wzywa do uzupełnienia braków wniosku (art. 130 KPC w zw. z art. 19 ust. 3a ustawy o KRS).

Wniosek o wpis może zostać złożony także drogą elektroniczną, jednak wymagany jest bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu (art. 19 ust. 2b ustawy o KRS, art. 694 (3) ustawy o KRS).

Radca prawny Sylwia Gładysz

Artykuł opracowano na podstawie:

1. R. Szyszko, Prawo spółek handlowych. Wybrane zagadnienia. Skrypt dla aplikantów radcowskich Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, Warszawa 2011.
2. A. Góra-Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1-729 Tom I. Warszawa 2013.
3. http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/okrajowy-rejestr-sadowy/formularze-wnioskow-wykorzystywanych-w-krs/
4. A. Kidyba (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom I. Komentarz do art. 1 – 300 K.S.H.Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 czerwca 2011 r. IV CSK 473/10.

Podstawa Prawna:

1. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 121 poz. 769 z późn. zm.).
2. Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 z późn, zm.).
4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350 z późn. zm.).
5. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 z późn.zm.).
6. Ustawa z dnia z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 z późn.zm.).
7. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia (Dz.U. Nr 45, poz. 204 z późn. zm.).
8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. 2007 nr 251 poz. 1885).Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. 2011 nr 273 poz. 1616)

Powiązane publikacje:

• Praktyczne aspekty konstruowania umowy spółki jawnej oraz rejestracji spółki jawnej w KRS. Część I.