Prawo polskie wyróżnia kilka rodzajów testamentów, jednak w praktyce największe komplikacje powstają przy sporządzaniu testamentu własnoręcznego ( tzw. holograficznego ), a także testamentu notarialnego. W przypadku testamentu własnoręcznego zarzuca się nieważność testamentu z przyczyn sporządzenia go niezgodnie z prawem, kwestionuje się również przyczyny dotyczące osoby która sporządziła testament np., okoliczność ze testator był alkoholikiem i miał problemy z rozeznaniem swojego zachowania. Ta druga okoliczność jest też często podnoszona przy sporządzeniu testamentu notarialnego.
Aby testament własnoręczny został uznany za ważny, musi zostać napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym oraz być przez niego podpisany, dobrze też aby zawierał datę jego sporządzenia. Występują różne zdarzenia mogące powodować nieważność testamentu holograficznego. Okolicznością często podnoszoną, skutkującą nieważnością testamentu, jest sfałszowanie podpisu testatora. Niekiedy osoby mające interes wyrażają wątpliwości co do treści testamentu np. że został napisany w sposób niejasny. Można też kwestionować testament gdy nie jest on opatrzony podpisem lub podpis znajduje się nad rozrządzeniem majątkiem, ponieważ podpis winien być zawsze u dołu pod treścią dokumentu. Nie może być uznany za testament kserokopia, winien on być zawsze oryginalny. Próbuje się podważyć również rozrządzenie na wypadek śmierci w sytuacji gdy sporządzonych było kilka testamentów i są problemy co do wzajemnego stosunku między nimi poprzez przyznawanie ważności jednym postanowieniom kosztem innych.
W przypadku testamentów własnoręcznych oraz notarialnych podważenie testamentu występuje, gdy istnieją wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, przykładowo gdy istniały podstawy trwałego naruszenia czynności umysłowych spadkodawcy np. choroba Alzheimera, delirium, zespół psychoorganiczno-otępienny ( aczkolwiek nie zawsze skutecznie). Brak skuteczności testamentu można podnosić, gdy spadkodawca działał pod wpływem błędu co do osoby powołanej w testamencie lub gdy sporządzał testament pod wpływem groźby. Testamentu nie może sporządzić ani osoba małoletnia ani ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo oraz osoba, dla której w toku postępowania o ubezwłasnowolnienie ustanowiono doradcę tymczasowego na podstawie art. 549 § 1 k.p.c. Do sporządzenia testamentu nie można wyznaczyć pełnomocnika. Kwestionuje się też okoliczność, że testament został spisany pod wpływem sugestii, która całkowicie wypaczyła rzeczywistą wolę testatora.
Podważenie testamentu – kto może o nie wnioskować?
Podnosić nieważność testamentu może każdy czyich praw dotyczy wynik postępowania. Zatem gdy z okoliczności wynika, że spadkodawca mógł powołać do spadku osobę trzecią w testamencie, kwestionować go może osoba, która mogłaby być powołana do spadku na mocy ustawy, a więc dziecko, małżonek lub ich spadkobiercy czy też rodzice gdyby nie było dzieci. W przypadku braku dzieci i ich dalszych zstępnych oraz rodziców, podważać testament może rodzeństwo lub ich zstępni, a w przypadku także ich braku dziadkowie lub ich zstępni. W przypadku braku nawet tych osób negować skuteczność testamentu może gmina właściwa dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa gdy takiego miejsca nie da się ustalić lub miejsce zamieszkania było za granicą. Podważenie testamentu może dokonać też osoba trzecia jeżeli uprawdopodobni, że ona może wchodzić w grę jako spadkobierca np. na podstawie testamentu.
Kwestionować testament można w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub w postępowaniu o uchylenia lub zmianę tego postanowienia. Dopuszcza się powództwo o ustalenie ważności lub nieważności testamentu, jeżeli interes powoda w powyższym postępowaniu nie może być zaspokojony (uchwała SN z dnia 30 grudnia 1968 r., III CZP 103/68, OSNCP 1969, nr 5, poz. 85).
Na nieważność testamentu nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności jednak nie później niż 10 lat od dnia otwarcia spadku gdy testament został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
