Możliwe uchybienia przepisom KPA jako podstawa skargi do wsa. Postępowanie dowodowe.

Najczęstsze uchybienia w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organ:

– Art. 6 KPA (zasada praworządności)

– Art. 7 KPA (zasada prawdy obiektywnej)

– Art. 8 KPA (zasada pogłębiania zaufania)

– Art. 75 § 1 KPA (dowód)

– Art. 77 § 1 KPA

– Art. 78 KPA (wniosek dowodowy strony)

– Art. 80 KPA (zasada swobodnej oceny dowodów)

– Art. 107 § 3 KPA (uzasadnienie decyzji)

– Art. 10 § 1 KPA (zasada czynnego udziału strony)

– Art. 79 KPA (udział strony w czynnościach dowodowych)

– Art. 81 KPA (prawo strony wypowiedzenia się co do dowodów)

– Art. 140 KPA, art. 10 § 1 KPA (prawo strony wypowiedzenia się co uzupełniającego materiału dowodowego w postępowaniu odwoławczym)

– Art. 9 KPA

– Art. 11 KPA (wyjaśnienie zasadności przesłanek)

– Inne przepisy KPA dotyczące postępowania dowodowego art. 75 KPA – art. 88a KPA, w tym przede wszystkim art. 76 KPA (dokumenty urzędowe), art. 84 KPA (opinia biegłego) art. 86 KPA (przesłuchanie stron)

CIĘŻAR DOWODU W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

– „Ciężar dowodu na mocy art. 77 § 1 KPA obciąża organ administracyjny”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 czerwca 2000 r. I SA/Kr 638/98.

– „W postępowaniu administracyjnym nie znajduje zastosowania zasada, iż ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 KC). Zgodnie z art. 77 § 1 KPA to na organie administracji publicznej ciąży obowiązek zgromadzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego”. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 21 czerwca 2007 r. I SA/Wa 34/07.

– „Obowiązkiem organu administracji, wynikającym z zawartej w art. 7 KPA zasady prawdy obiektywnej, jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy. Organ administracji jest zobowiązany do podejmowania wszelkich kroków zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i powinien prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do państwa. Obowiązek ten jest realizowany dzięki nakazowi zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia przez organ administracji całego materiału dowodowego. Obowiązek ten spoczywa również na organie administracji uprawnionym do wydania decyzji uznaniowej. Organ ten również obowiązany jest do przestrzegania wynikających z komentowanego przepisu obowiązków dotyczących postępowania dowodowego. 

W orzecznictwie ukształtował się pogląd, zgodnie z którym, jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpatrzonym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 KPA), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 KPA), a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 KPA).

Materiał dowodowy zebrany w sprawie powinien być kompletny, tj. dotyczący wszystkich okoliczności faktycznych, które mają znaczenie w sprawie. Z art. 77 § 1 KPA wynika obowiązek organu administracji zgromadzenia całego materiału dowodowego, koniecznego do rozstrzygnięcia sprawy, co oznacza obowiązek podjęcia przez organ stosownych działań, między innymi przeprowadzenia z urzędu dowodów służących ustaleniu stanu faktycznego sprawy, zażądania od strony przedstawienia dowodów na poparcie jej twierdzeń lub wystąpienia do innych organów lub instytucji o zajęcie stanowiska w sprawie

W prawie cywilnym obowiązuje reguła, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 KC), to podkreślić należy, iż reguła ta nie może być stosowana wprost w prawie administracyjnym. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazywano, że z zasady prawdy obiektywnej (art. 7 KPA) oraz z art. 77 § 1 KPA wynika, że ciężar dowodu spoczywa na organie administracji.

W sytuacji, w której wynik dotychczasowego postępowania dowodowego nie był wystarczający do ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy, a strona nie wskazuje na konkretny środek dowodowy, to organ administracji powinien we własnym zakresie dopuścić i przeprowadzić stosowne dowody.

Podmiot, do którego adresowana jest decyzja, ma prawo wiedzieć, jakimi przesłankami kierował się organ, który wydawał zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie (art. 11 KPA).

Ponadto Sąd zauważa, iż zgodnie z art. 9 KPA organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek”. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 6 grudnia 2006 r. III SA/Wa 2385/06.

– „Z art. 7 i art. 77 § 1 KPA wynika, że obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego ciąży na organie prowadzącym postępowanie administracyjne. Nie znaczy to, że strona jest zwolniona od współudziału w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza iż nieudowodnienie określonej okoliczności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony. jednakże na gruncie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie do przyjęcia jest takie rozumienie koncepcji prowadzenia postępowania dowodowego, przy którym organ administracji przyjmuje całkowicie bierną postawę, ograniczając się jedynie do oceny, czy strona udowodniła fakty stanowiące podstawę jej żądania, czy nie, i przerzucając w konsekwencji obowiązek wyjaśnienia sprawy na stronę”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 1984 r. II SA 1205/84.

SWOBODNA A NIE DOWOLNA OCENA DOWODÓW art. 77 § 1 KPA, art. 80 KPA.

„Reguły swobodnej oceny dowodów:

1. Sąd powinien opierać się na materiale dowodowym zebranym przez organ, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w przepisach prawa (np. pomoc prawna).
2. Ocena powinna być oparta na wszechstronnej ocenie całokształtu materiału dowodowego.
3. Organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów dla toczącej się sprawy, z zastrzeżeniem ograniczeń dotyczących dokumentów urzędowych, które mają na podstawie art. 76 § 1 szczególną moc dowodową. Organ zatem powinien samodzielnie dokonać oceny poszczególnych dowodów.

• (art. 84 KPA dowód z opinii biegłego) „Sąd nie może ograniczyć się do powołania się na konkluzję zawartą w opinii biegłego, lecz obowiązany jest sprawdzić, na jakich przesłankach biegły oparł te konkluzje i skontrolować prawidłowość rozumowania biegłego. Kontrola opinii biegłego polega na sprawdzeniu prawidłowości – z punktu widzenia logiki i zasad doświadczenia życiowego – rozumowania przeprowadzonego w uzasadnieniu opinii, które doprowadziło do wydania przez biegłego takiej, a nie innej opinii”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 1983 r. II SA 1302/83.

4.Organ obowiązany jest rozpatrzyć nie tylko poszczególne dowody z osobna, ale wszystkie dowody we wzajemnej łączności, ustosunkowując się do istotnych różnic, np. w opinii biegłych powołanych w sprawie.

5. Organ administracji publicznej może określonym dowodom odmówić wiary, ale dopiero po wszechstronnym ich rozpatrzeniu, wyjaśniając przyczyny takiej oceny.

6. Przepisy KPA nie regulują podstaw, na których organ ma oprzeć ocenę dowodów. W nauce wskazuje się, że organ w tej ocenie powinien kierować się wiedzą oraz zasadami życiowego doświadczenia. Rozumowanie, w wyniku którego organ ustala istnienie okoliczności faktycznych, powinno być zgodne z prawidłami logiki.

Naruszenie wymienionych reguł, a także norm procesowych odnoszących się do środków dowodowych, stanowi przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów”. B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Wyd. 12, Warszawa 2012.

• „Jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpatrzonym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 KPA), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 par. 1 KPA), a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 KPA)”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 listopada 1994 r. III ARN 55/94.

– „Zgodnie z art. 7 KPA w toku postępowania organy administracji stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Przepis ten nakazuje organom administracji podejmowanie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia rzeczywistego stanu faktycznego sprawy. Oznacza to, iż organy administracji państwowej mają obowiązek dążenia do prawdy obiektywnej. Organ administracji jest zobowiązany do podejmowania wszelkich kroków zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i powinien prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do państwa – art. 8 KPA. Obowiązek ten jest realizowany dzięki nakazowi zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia przez organ administracji całego materiału dowodowego. Z kolei, stosownie do treści art. 77 § 1 KPA organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Oznacza to, że materiał dowodowy zebrany w sprawie powinien być kompletny, tj. dotyczący wszystkich okoliczności faktycznych, które mają znaczenie w sprawie. Z art. 77 § 1 KPA wynika bowiem obowiązek organu administracji zgromadzenia całego materiału dowodowego, koniecznego do rozstrzygnięcia sprawy, co oznacza obowiązek podjęcia przez organ stosownych działań, między innymi przeprowadzenia z urzędu dowodów służących ustaleniu stanu faktycznego sprawy oraz zażądania od strony przedstawienia dowodów na poparcie jej twierdzeń.

Wyczerpujące rozpatrzenie materiału dowodowego polega bowiem na takim ustosunkowaniu się do każdego ze zgromadzonych w sprawie dowodów z uwzględnieniem wzajemnych powiązań między nimi, aby uzyskać jednoznaczność ustaleń faktycznych i prawnych. Dopiero, bowiem jednoznaczne ustalenie stanu faktycznego sprawy stworzyłoby podstawy do wyrażenia stanowiska, które nie przekraczałoby granic zasady swobodnej oceny dowodów, wynikającej z art. 80 KPA”. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Bydgoszczy 26 maja 2009 r. II SA/Bd 783/08.

DOWÓD Z URZĘDU (zasada oficjalności art. 7 i 77 § 1 KPA).

• „Z zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 7 KPA wynikają dla organu administracji państwowej między innymi obowiązki określenia z urzędu, jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego sprawy, oraz przeprowadzenie z urzędu wskazanych w sprawie dowodów”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 1999 r. I SA 1551/98.

• „Art. 7 KPA jest nie tylko zasadą dotyczącą sposobu prowadzenia postępowania, lecz w równym stopniu wskazówką interpretacyjną prawa materialnego, na co wskazuje zwrot zobowiązujący organy „do załatwienia sprawy” zgodnie z tą zasadą. Zaniechanie przez organ administracji podjęcia czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza w sytuacji, gdy strona powołuje się na określone i ważne dla niej okoliczności, jest uchybieniem przepisom postępowania administracyjnego, skutkującym wadliwość decyzji”. Wyrok WSA w Warszawie z 12.01.2006 r. V SA/ Wa 2351/05

Krok po kroku jak napisać skuteczną skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Możliwe uchybienia przepisom KPA jako podstawa skargi do wsa. Podstawa prawna i faktyczna decyzji.

Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz