Jak sformułować skuteczny wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia PIENIĘŻNEGO?

Wniosek o zabezpieczenie powództwa – podstawa prawna

W Kodeksie postępowania cywilnego sposoby zabezpieczenia roszczeń zostały określone z uwzględnieniem podziału na roszczenia pieniężne i niepieniężne. Ten artykuł dotyczy zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym roszczenia pieniężnego. Należy zwrócić uwagę, że podział na roszczenia pieniężne i niepieniężne nie odpowiada podziałowi na roszczenia majątkowe i niemajątkowe, o czym jest mowa w treści artykułu Jak sformułować skuteczny wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego?. Najpierw uprawniony musi ustalić, czy dane roszczenie jest roszczeniem pieniężnym, czy niepieniężnym, aby następnie prawidłowo odkreślić sposób zabezpieczenia swojego roszczenia, bowiem przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują różne sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych i niepieniężnych.

Dlaczego warto wnioskować o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, nawet gdy dokumenty nie są przekonujące?

Zmiana w postępowaniu zabezpieczającym obowiązująca od 03.05.2012 r. Aktualnie, jeśli wniosek o udzielenie zabezpieczenia zawiera braki formalane, sąd ma obowiązek wezwać uprawnionego do uzupełnienia braków formlanych. W przypadku braku wezwania o uzupełnienie braków formlanych przez sąd, zachodzą podstawy do wniesienia zażalenia na zarządzenie o zwrocie wniosku, które powinno okazać się skuteczne. Zmiana wynika z uchylenia par. 2 art. 738 KPC, co powoduje konieczność sięgnięcia przez sąd do art. 130 i nast. KPC.

Zacznijmy od początku, jakie roszczenia stanowią roszczenia pieniężne?

Roszczenia pieniężne to takie, które dotyczą zapłaty konkretnej sumy pieniężnej. Należy zwrócić uwagę na to, że chociaż „roszczenie o uchylenie lub o obniżenie obowiązku płacenia renty zasądzonej przez sąd albo ustalonej umową w związku z utratą zdolności do pracy ma charakter majątkowy, nie jest roszczeniem pieniężnym w rozumieniu art. 755 KPC  (uchwała SN z 27.2.1975 r., III PZP 2/75, OSN 1975, Nr 10-11)”.

Wniosek o zabezpieczenie powództwa – określenie rodzaju pisma.

Warto oznaczając rodzaj pisma procesowego wskazać, że zawiera ono wniosek o zabezpieczenie roszczenia. Przykład: „pozew z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia”. Takie oznaczenie może mieć wpływ na czas rozpoznania wniosku przez sąd. W tym miejscu należy wskazać, że wniosek o zabezpieczenie roszczenia podlega rozpoznaniu przez sąd niezwłocznie, nie później niż w terminie tygodnia liczonego od dnia wpływu wniosku do sądu – termin instrukcyjny (art. 737 KPC). Uwaga ta dotyczy zarówno roszczeń pieniężnych jak i niepieniężnych.

Do którego sądu kierujemy wniosek o zabezpieczenie powództwa?

Do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego należy rozpoznanie sprawy w I instancji (art. 734 KPC). Jeśli zatem wniosek o udzielenie zabezpieczenia został zawarty w pozwie właściwy będzie sąd, do którego kierujemy pozew. Jeśli wniosek o udzielenie zabezpieczenia został zgłoszony w toku postępowania rozpoznaje go sąd tej instancji, w której postępowanie się toczy. Uwaga ta dotyczy zarówno roszczeń pieniężnych jak i niepieniężnych.

Strony postępowania zabezpieczającego.

Stronami postępowania zabezpieczającego są uprawniony i obowiązany (art. 740 ust. 1 KPC). Uprawnionym jest osoba, która dochodzi roszczenia (powód, wierzyciel) natomiast obowiązanym osoba, przeciwko której roszczenie jest dochodzone. Uwaga ta dotyczy zarówno roszczeń pieniężnych jak i niepieniężnych.

Treść wniosku o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego.    

1.      Wskazanie sposobu zabezpieczenia.

„Wnoszę o zabezpieczenie roszczenia uprawnionego Piotra Sasanki poprzez obciążenie nieruchomości obowiązanej Anny Zielińskiej położonej we Wrocławiu przy ul. Jagodowej 2, oznaczonej jako działka nr 123/4, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr WR1K/000123456/3 hipoteką przymusową do łącznej sumy 85.000,00 zł ”.

1.      Powołany sposób zabezpieczenia roszczenia pieniężnego poprzez obciążenie nieruchomości obowiązanej hipoteką przymusową (art. 747 pkt. 2 KPC) , nie jest jedynym. Przy tym sposobie zabezpieczenia należy pamiętać, aby do wniosku o udzielnie zabezpieczenia załączyć księgę wieczystą. Elektroniczny wydruk księgi wieczystej można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości http://ekw.ms.gov.pl/pdcbdkw/pdcbdkw.html.

„Nieprawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym może być podstawą wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej, bez nadania mu klauzuli wykonalności – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 2003-12-02, III CZP 92/03”.

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje także przez:

2.      ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu (art. 747 pkt. 3 KPC): wykonanie przedmiotowego zakazu następuje na podstawie wniosku wierzyciela o złożenie postanowienia do zbioru dokumentów (art. 123 oraz 124 ust. 2 KWU).

3.      zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego (art. 747 pkt. 1 KPC): postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wykonuje organ egzekucyjny wg przepisów o postępowaniu egzekucyjnym dotyczących roszczeń pieniężnych, zajęte pieniądze składa się na rachunek depozytowy sądu

―    w przypadku zajęcia ruchomości należy opisać ruchomości oraz wskazać miejsce, gdzie znajdują się

―    w przypadku zajęcia wynagrodzenia za pracę, wierzytelności, praw majątkowych należy je skonkretyzować.

„Jednym z dopuszczalnych sposobów zabezpieczenia roszczeń pieniężnych jest zajęcie wierzytelności. Zajęcie wierzytelności wymaga zindywidualizowania wierzytelności mającej służyć jako środek zabezpieczenia, tak aby sąd w razie uwzględnienia wniosku miał możność w swym postanowieniu dokładnie określić sposób i zakres zabezpieczenia” Orzeczenie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 1955-04-25, IV CZ 72/55.

4.      obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską: (art. 76-89 Kodeksu Morskiego)

5.      ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu: gdy dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie jest prowadzona księga wieczysta, wniosek uprawnionego o wpis ostrzeżenia o zakazie zbywania tego prawa jest jednocześnie wnioskiem o założenie księgi wieczystej dla takiego lokalu.

6.      ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego: stosuje się przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości

Przedstawiony katalog sposobów zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że sąd nie może zabezpieczyć roszczenia w inny sposób niż wymieniony powyżej. Odmiennie przy sposobach zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, których katalog jest otwarty, a sąd stosuje taki sposób zabezpieczenia, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni (art. 755 ust. 1 KPC), o czym mowa w artykule Jak sformułować skuteczny wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego?.

2.      Wskazanie sumy zabezpieczenia.

Obowiązek wskazania sumy zabezpieczenia dotyczy wyłącznie wniosku o zabezpieczenie roszczeń pieniężnych (art. 736 par. 1 pkt. 1 KPC). Czym jest suma zabezpieczenia? Suma zabezpieczenia nie może być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania (art. 736 par. 3 KPC) (art. 736 § 3 KPC).

Przykład: „Sumę zabezpieczenia stanowi suma kwot: 1. roszczenie główne 240.000,00 zł 2. odsetki ustawowe liczone od kwoty 240.000,00 zł od dnia 24.03.2011 r. do dnia wydania postanowienia o udzielaniu zabezpieczenia 3. koszty postępowania w kwocie 19.217,00 zł (opłata sądowa od pozwu, koszty zastępstwa procesowego, opłata skarbowa od pełnomocnictwa)”.

Suma zabezpieczenia obejmuje zatem następujące kwoty:

―    należność główna

―    odsetki liczone od dnia wymagalności poszczególnych należności objętych żądaniem pozwu do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia.

Zwracam uwagę na to, że niektóre sądy oddalają wniosek o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego z tego powodu, że odsetki nie zostały skapitalizowane na konkretny dzień, aby ewentualnie uniknąć takiej sytuacji można obliczyć należność odsetkową do sumy zabezpieczenia np. na dzień złożenia pozwu, wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Podkreślam, że nie ma w tym zakresie jednolitej praktyki sądowej.

„Jako termin, do którego odsetki mogą być wyliczone, ustawa wskazuje dzień wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia przez sąd, co praktycznie wyklucza możliwość prawidłowego określenia tego terminu przez uprawnionego, który nie jest w stanie przewidzieć, w jakim terminie po złożeniu przez niego wniosku o udzielenie zabezpieczenia sąd wniosek ten rozpozna. Właściwszym rozwiązaniem byłoby przyjęcie, że odsetki mogą być naliczone na dzień złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia, podobnie jak przy ich kapitalizacji dla potrzeb określenia wartości przedmiotu sporu, i ten termin w praktyce może być stosowany, bez niebezpieczeństwa wadliwego oznaczenia wysokości odsetek podlegających zabezpieczeniu. Ponieważ wniosek o udzielenie zabezpieczenia może być składany w terminie późniejszym niż sam pozew, suma zabezpieczenia obejmująca należność główną i odsetki za opóźnienie może być wyższa niż wartość przedmiotu sporu, nawet w przypadku kapitalizacji dochodzonych odsetek. D. Zawistowski, Komentarz do art.736 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex.

―    przewidywane koszty postępowania. Przykład: Jeśli strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika a kwota należności głównej wynosi 240.000,00 zł wówczas na przewidywane koszty postępowania składają się opłata sądowa od pozwu w wysokości 12.000,00 zł (5 % z 240.000,00 zł art. 13 i 21 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200,00 zł (§ 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1349) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (art.1 ust. 1 pkt. 2, art. 6 ust. 1 pkt. 4, ustawy o opłacie skarbowej z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz.U. Nr 225, poz. 1635) łącznie 19.217,00 zł.

 3.      Uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.

Następnie należy uprawdopodobnić istnienie roszczenia (art. 243 KPC), czyli wskazać na okoliczności faktyczne, świadczące o prawdopodobieństwie istnienia tego roszczenia. Przykład: „Uprawniony posiada wierzytelność przeciwko obowiązanej, wynikającą z umowy sprzedaży z dnia 12.01.2011 r., na podstawie której wystawione zostały faktury VAT nr:

―    11/2011 z dnia 02.02.2011 r. z terminem płatności do dnia 24.02.2011 r. na kwotę 65.000,00 zł

―    13/2011 z dnia 03.02.2011 r. z terminem płatności do dnia 25.02.2011 r. na kwotę 20.000,00 zł”. Jako dowody należy powołać „odpis umowy sprzedaży z dnia 12.01.2011 r.” oraz  „odpisy faktur VAT nr 11/2011, 13/2011”.

Uprawdopodobnienie jest określane jako surogat dowodu zwolniony od ścisłych formalności dowodowych, co znajduje swój normatywny wyraz w treści art. 243 k.p.c. Uprawdopodobnienie nie daje zatem pewności co do prawdziwości twierdzeń o istnieniu konkretnego roszczenia, ale pozwala przyjąć, iż jest ono prawdopodobne. W postępowaniu zabezpieczającym strona nie musi więc udowodnić istnienia roszczenia, a sąd na tym etapie nie rozstrzyga sprawy merytorycznie – tak Sąd Apelacyjny w Lubliniew postanowieniu z dnia 30 maja 2011 r. I ACz 462/11.

4.      Uprawdopodobnienie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia.

Następnie należy uprawdopodobnić interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia, czyli wykazać, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. A co stanowi cel postępowania zabezpieczającego? Celem postępowania zabezpieczającego jest zapewnienie wykonalności albo skuteczności mającego zapaść w postępowaniu rozpoznawczym orzeczenia. Obawa o przyszłe zaspokojenie roszczenia nie może być ogólnikowa, musi byc realna oraz poparta powołaniem obiektywnie istniejących okoliczności.
„Obawa, że brak zabezpieczenia mógłby pozbawić wierzyciela możliwości zaspokojenia roszczenia musi być konkretna i znajdować swoje uzasadnienie w okolicznościach sprawy. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29.09.1961 r. IV CZ 54/61”.

Przykład: „Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uprawniony uzasadnia tym, że nieruchomość położona we Wrocławiu przy ul. Jagodowej 2,oznaczonej jako działka nr 123/4, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr WR1K/000123456/3, jest jedynym wartościowym składnikiem majątku obowiązanej. Obowiązana po otrzymaniu wezwania do zapłaty odmówiła spełnienia świadczenia. W czasie spotkania, które odbyło się dnia 15.04.2011 r. w siedzibie obowiązanej w Jeleniej Górze przy ulicy Parkowej 2/4 z udziałem uprawnionego, obowiązanej i jej pracownika, Piotra Skrzyneckiego, obowiązana oświadczyła, że nie posiada środków pieniężnych na zapłatę jakiejkolwiek raty zadłużenia. Obowiązana wskazała, że prowadzona przez nią przedsiębiorstwo transportowe nie przynosi dochodów w związku ze spadkiem zamówień, wywołanym trudną sytuacją na rynku usług transportowych. Obowiązana straciła płynność finansową i rozważa złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Z uwagi na istniejącą niewypłacalność obowiązanej, niewątpliwie brak zabezpieczenia mógłby pozbawić uprawnioną możliwości zaspokojenia roszczenia”. Jako dowód można powołać przykładowo „odpis notatki ze spotkania z dnia 15.04.2011 r.”.

Kluczowa informacja dla szybkiego wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia.

Nadal w praktyce często zdarza się, że powód otrzymuje postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego niezaopatrzone we wzmiankę o wykonalności, czy klauzulę wykonalności, co powoduje konieczność złożenia odrębnego wniosku o nadanie takiej wzmianki albo klauzuli wykonalności, a tym samym przedłużenie całej procedury nawet o miesiąc.

Kiedy wzmianka o wykonalności a kiedy klauzula wykonalności na postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego?

We wzmiankę o wykonalności sąd zaopatruje postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, które podlegają wykonaniu w  inny sposób niż w drodze egzekucji. Przykład 1: zabezpieczenie poprzez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego (art. 747 pkt. 1 KPC). W tym przypadku postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia sąd opatruje z urzędu klauzulą wykonalności.

Przykład 2: zabezpieczenie poprzez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową (art. 747 pkt. 2 KPC). W tym przypadku postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia sąd opatruje z urzędu wzmianką o wykonalności.

Przykład 3: zabezpieczenie poprzez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu (art. 747 pkt. 3 KPC). W tym przypadku postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia sąd opatruje z urzędu wzmianką o wykonalności.

W postępowaniu zabezpieczającym czas odgrywa zasadniczą rolę, przy czym zależność jest następująca: im krócej trwa postępowanie zabezpieczające, tym korzystniej dla wierzyciela, im dłużej trwa postępowanie zabezpieczające tym bardziej niekorzystne skutki dla niego, bowiem w tym czasie dłużnik może rozporządzić swoim majątkiem, wyzbywając się jego poszczególnych składników. Celem uniknięcia takiej sytuacji warto zawrzeć we wniosku o udzielenie zabezpieczenia informacji o doręczeniu przez sąd postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, odpowiednio zaopatrzonego we wzmiankę o wykonalności lub klauzulę wykonalności (Art. 743 KPC).

Przykład: „W przypadku udzielenia przez tut. Sąd zabezpieczenia roszczenia pieniężnego w ww. sposób, powódka wnosi o doręczenie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wraz z wzmianką o wykonalności art. 743 § 2 KPC  w zw. z art.755 § 1 pkt. 2 i 5 KPC”.

Opłata od wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

Brak opłaty, jeśli wniosek został zawarty w piśmie rozpoczynającym postępowanie, jeśli w toku sprawy wówczas opłata sądowa wynosi 100,00 zł – dotyczy roszczeń niepieniężnych (art. 69 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Co w sytuacji zwrotu wniosku o udzielenie zabezpieczenia? ZAŻALENIE.

W razie stwierdzenia, że wniosek nie odpowiada wymogom formalnym (art. 736 KPC), przewodniczący zwraca wniosek bez wzywania wnioskodawcy do jego uzupełnienia (art. 738 zdanie 2 KPC). Na zarządzenie o zwrocie wniosku służy zażalenie. „Na zarządzenie przewodniczącego w Sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia przysługuje zażalenie” – Uchwała SN z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 65/08.

Dlaczego warto wnioskować o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, nawet gdy dokumenty nie są przekonujące?

Sąd może dojść do przekonania, że powód nie przedłożył dokumentów, które uzasadniałyby wydanie postanowienia o udzielenie zabezpieczenia, ale zasadnym jest wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, który stanowi tytuł zabezpieczający, dzięki czemu powód osiąga zamierzony skutek (art. 492 KPC). Ponadto odpisy nakazu zapłaty można uzyskać w nieograniczonej ilości (art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach sądowych). Należy pamiętać, że aby sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, konieczne jest złożenie wniosku w tym zakresie (art. 484 (1) par. 2 KPC. Nie obowiązuje natomiast od 03.05.2012 r. przepis dotyczący wyroku w postępowaniu gospodarczym, który stanowił tytuł zabezpieczający (art. 479 (19a) KPC.

Kliknij, aby pobrać treść uzasadnienia wyroku dot. nakazu zapłaty jako tytułu zabezpieczającego.

Dane do przykładów powołanych w artykule zostały wybrane przypadkowo i dostosowanie do wniosku o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego zawartego w pozwie o zapłatę.

Sylwia Gładysz – aplikantka radcowska

Wniosek o zabezpieczenie powództwa chroni interes powoda. Z nami zawsze będzie skuteczny

Postępowania cywilne przed polskimi sądami przeciążonymi liczbą kierowanych do nich spraw niejednokrotnie ciągną się bardzo długo. Nic nie wskazuje na to, by ten stan rzeczy mógł się w przewidywalnej przyszłości zmienić. Aby nie niosło to ze sobą rezultatów niekorzystnych dla powoda nawet wówczas, gdy wygra ona sprawę, może on złożyć wniosek o zabezpieczenie powództwa. Należy pamiętać o tym, że o zabezpieczenie roszczenia wystąpić można jeszcze zanim wszczęte zostanie postępowanie – wówczas trzeba się jedynie liczyć z koniecznością wniesienia opłaty. Ochrona dochodzonych należności przed nieuczciwymi praktykami, np. chęcią wyzbycia się majątku, to nie jedyna korzyść, jaką daje nam wniosek o zabezpieczenie powództwa. Niekiedy bowiem zabezpieczenie roszczenia okazuje się nader skutecznym czynnikiem motywującym dłużnika do wywiązania się ze swoich zobowiązań – w takim wypadku osiągamy nasz cel znacznie łatwiej i szybciej.

Z uwagi na to zawsze, kiedy przystępujemy do egzekwowania należności, warto rozważyć, czy w danym przypadku wniosek o zabezpieczenie powództwa nie będzie słusznym krokiem. Zwłaszcza, że prawo przewiduje szereg sposobów, w jakie zabezpieczenie roszczenie może być zrealizowane.

Kancelaria Ptak&Wspólnicy to zespół doświadczonych specjalistów, dla których dochodzenie roszczeń nie ma żadnych tajemnic. Za każdym razem znajdujemy dla naszych Klientów najlepsze rozwiązania i wykorzystujemy wszystkie możliwości prowadzące do odzyskania należności. Zapraszamy do kontaktu i współpracy.