Czy rodzice mogą odmówić wyrażenia zgody na transfuzję krwi u dziecka?
W praktyce lekarskiej właśnie odmowa przez rodziców z pobudek religijnych zgody na transfuzję krwi u dziecka budzi szczególne emocje. Niemniej kwestia ta nie jest również skomplikowana prawnie. Rodzice – choć są co do zasady przedstawicielami ustawowymi dzieci pozostającymi pod ich władzą rodzicielską – nie mają jednakże wyłącznej kompetencji do wyrażenia ostatecznego sprzeciwu na transfuzję krwi ratującą życie ich dzieci, w tym także z pobudek religijnych.
Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w szczególności z art. 32 ust. 9 i art. 34 ust. 6 i 7 sprzeciw taki może zostać zniwelowany orzeczeniem sądu opiekuńczego, a gdyby zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziła małoletniemu pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, także bez zezwolenia sądu opiekuńczego. Co więcej: ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty pozwala na „przełamanie” nie tylko sprzeciwu rodziców, ale także sprzeciwu samego małoletniego pacjenta, który ukończył 16. rok życia (art. 32 ust. 6 i art. 34 ust. 5).
Odmowa rodziców – chociaż motywowana podstawowym prawem do wyznawania wybranej przez siebie religii (art. 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; art. 18 (1) i (4) Paktu Cywilnego; art. 9 (1) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) – nie powinna być bowiem brana pod uwagę przez lekarza, gdy chodzi o ochronę prawa dziecka do życia, jak również jego prawa do zdrowia, nawet gdyby nie było bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjenta. Podstawowe prawa rodziców nie mogą niszczyć ani naruszać podstawowych praw osoby trzeciej, to jest dziecka, które nie jest nawet zdolne do pełnego zrozumienia problemu.
Radca prawny Małgorzata Ptak
