Wstąpienie w stosunek najmu art. 691 KC – dotyczy również osób tej samej płci.

Jeżeli po śmierci najemcy lokalu mieszkalnego pozostaje po nim kilka osób bliskich, które stale mieszkały z nim aż do chwili śmierci, to każda z nich wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu i sąd nie może dokonać wyboru na rzecz jednej z nich, kierując się np. stopniem bliskości czy długością okresu wspólnego zamieszkania, jeżeli jednak jedna z tych osób kwestionuje uprawnienia drugiej, to sąd obowiązany jest szczególnie wnikliwie zbadać istnienie przesłanek z art. 691 k.c.

Faktyczne wspólne pożycie, w rozumieniu art. 691 § 1 k.c., oznacza więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie.

1. Samo roszczenie o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu jest roszczeniem majątkowym, a zatem możliwość zakwestionowania orzeczenia sądu odwoławczego kasacją zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 392 § 1 k.p.c.).

2. W sporze o wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym najemcy mieszkania komunalnego do obliczenia wartości przedmiotu sporu mają zastosowanie przesłanki ustanowione w art. 23 k.p.c., jako najbardziej zbliżone do tego charakteru sprawy.

Powód, który wnosi o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. (uchylonego ustawą z dnia 2 lipca 1994 r. – Dz. U. Nr 105, poz. 509 ze zm.), powinien wykazać także istnienie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1999 r. I CKN 1031/97 (stałe zamieszkanie):

O stałym zamieszkiwaniu z najemcą można mówić wówczas, gdy osoba bliska najemcy nie miała w tym czasie innego mieszkania, a lokal mieszkalny zajmowany razem z najemcą stanowił dla niej centrum spraw życiowych.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2000 r. I CKN 40/99 (stałe zamieszkanie):

Stałe zamieszkiwanie z najemcą osoby mu bliskiej oznacza ześrodkowanie przez tę osobę całej swej działalności życiowej w lokalu najemcy, tak by zajmowany przez tę osobę lokal stanowił jej centrum życiowe.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2001 r. I CKN 1179/98 (stałe zamieszkanie):

1. Osoba bliska zmarłego najemcy wstępuje w jego prawa w takim zakresie, w jakim one mu przysługiwały.

2. Czasowe – uzasadnione określonymi przyczynami – przebywanie poza miejscem stałego miejsca zamieszkania nie oznacza, by najemca przestał mieszkać w „swoim” lokalu, by zmienił miejsce zamieszkania.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2002 r. I CKN 527/00 (brak przedawnienia):

Żądanie ustalenia wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nie ulega przedawnieniu.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r. III CZP 26/02 (wyłączenie wnuka):

Wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 k.c. także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa.

ALE

Wprawdzie nie uwzględniono w kręgu uprawnionych do wstąpienia w najem dalszych zstępnych najemcy (wnuki, prawnuki itd.), wstępnych i rodzeństwa; osoby takie mogą wstąpić w stosunek najmu jedynie jako inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz jako osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1997 r. II CKN 485/97 (dotyczy również konkubenta):

1. Osobą bliską najemcy w rozumieniu art. 691 k.c. jest m.in. konkubent.

2. Konkubinat jest prawnie nieuregulowaną trwałą wspólnotą życiową mężczyzny i kobiety. Wynika z tego, że cechy charakterystyczne konkubinatu to: 1/ związek mężczyzny i kobiety, 2/ trwałość tego związku, 3/ pożycie jak w małżeństwie, 4/ brak zdarzenia prawnego regulującego ten związek. Zewnętrznym przejawem wymienionej trwałości i pożycia są: współżycie fizyczne, wspólne zamieszkiwanie i wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego.