Zadłużenia to powszechny problem, który z roku na rok dotyczy coraz większej ilości osób. Wraz z nim powstaje wiele pytań – między innymi o to, czy komornik może zająć mieszkanie przepisane na dziecko. Często bowiem zdarza się, że dłużnicy próbujący ochronić swój majątek przed egzekucją komorniczą decydują się na przekazanie swoich nieruchomości członkom rodziny, a to wszystko za sprawą darowizny. Niestety, niewiele osób zadłużonych zdaje sobie sprawę z tego, że darowizna na dzieci a komornik to sprawa nieoczywista, mogąca nie mieć szczęśliwego dla dłużnika końca. Należy bowiem pamiętać o tym, że w momencie gdy posiadający długi wyzbywa się swojego majątku na rzecz osoby trzeciej tylko po to, by utrudnić lub niemal całkowicie udaremnić egzekucję należności, pogarsza sytuację wierzyciela i naraża siebie samego na skutki skargi pauliańskiej. Pragniesz dowiedzieć się więcej na ten temat? Sprawdź wpis, jaki przygotowała nasza Kancelaria i poznaj najważniejsze kwestie związane z pojęciem darowizny w obliczu egzekucji komorniczej!
Darowizna a komornik – poznaj podstawowe pojęcia i związek pomiędzy nimi
Darowizna mieszkania stanowi umowę cywilnoprawną, na mocy której właściciel danej nieruchomości przekazuje ją innej osobie – bez oczekiwań dotyczących jakichkolwiek świadczeń pieniężnych czy niepieniężnych w zamian. Takie działanie wymaga zachowania formy aktu notarialnego, gdyż to właśnie on zapewnia jej zarówno ważność prawną, jak i skuteczność. Przekazanie mieszkania w formie darowizny najczęściej obserwujemy w rodzinach, gdy rodzice przekazują nieruchomości swoim dzieciom. Jednak chociaż darowizna jest bezpłatnym przekazaniem majątku, nie chroni ona przed egzekucją komorniczą.
Czy komornik może zająć mieszkanie z darowizny? Okazuje się, że tak
Mieszkanie otrzymane w darowiźnie, po uregulowaniu kwestii formalnych związanych z aktem notarialnym oraz wpisem do księgi wieczystej, staje się częścią majątku dłużnika. Oznacza to, że dołącza do puli dostępnej dla wierzycieli. W przypadku gdy dłużnik posiada tytuł własności mieszkania (bez względu na to, w jakiej formie je nabył), komornik ma prawo do jego zajęcia. Chociaż egzekucja z nieruchomości należy do ostatnich kroków, jakie podejmuje się w postępowaniu egzekucyjnym, jest ona możliwa – warto mieć świadomość istnienia faktu, iż komornik może przeprowadzić licytację mieszkania, uzyskane środki przeznaczając na spłatę zadłużenia.
Takiemu obrotowi spraw można jednak zapobiec, podejmując się działań mających na celu kompletną spłatę zaciągniętych zobowiązań – uzgodnienie konkretnego planu spłaty zadłużenia w ratach jest w stanie skłonić wierzyciela do wycofania wniosku o egzekucję; niezbędna jest jednak aktywność dłużnika i realistyczne warunki spłaty długu. Jak wspominaliśmy, egzekucja z nieruchomości często stanowi swoistą ostateczność. Zazwyczaj nie dochodzi do niej jeżeli osoba zadłużona ma inne możliwości spłaty. Dlatego odpowiedź na pytanie o to, czy komornik może zająć darowiznę zazwyczaj brzmi „może, ale nie musi”. W dużej mierze zależy to od wysokości długu. Nie chcąc ryzykować utraty nieruchomości otrzymanej w darowiźnie, należy wykazać chęć działania.
Darowizna a komornik: jak przebiega egzekucja z nieruchomości?
Egzekucja z nieruchomości stanowi proces wieloetapowy, który rozpoczyna wniosek wierzyciela o zajęcie nieruchomości. Komornik przystępuje do działań po uzyskaniu tytułu wykonawczego, zabezpieczając roszczenie za sprawą wpisu do księgi wieczystej. Następnym krokiem jest sporządzenie opisu oraz oszacowania, które dłużnik może zaskarżyć. Sam komornik ogłasza licytację – jest ona publiczna, zaś informacje na jej temat są szeroko dostępne, aby zapewnić maksymalną transparentność całego procesu. Pierwsza licytacja rozpoczyna się ceną wywoławczą, równą 3/4 oszacowanej wartości nieruchomości; jeżeli nie zakończy się ona sprzedażą lokalu, zostanie ona ponowiona , rozpoczynając się od niższej ceny wywoławczej, równej 2/3 oszacowanej wartości danego mieszkania. W przypadku gdy licytacja zostanie zakończona sprzedażą, środki uzyskane z całego procesu zostaną podzielone pomiędzy wierzycieli, zaś dłużnik zobowiązany będzie do opuszczenia nieruchomości.
Czy komornik może zająć mieszkanie przepisane na dziecko?
To kolejne popularne pytanie, na które odpowiedzi poszukują osoby zadłużone. Darowizna na dzieci a komornik stanowi wyjątkowo wrażliwy temat – dotyczy on bowiem często nieuczciwych działań dłużników, chcących ochronić swój majątek przed utratą w trakcie egzekucji. Przepisanie mieszkania na dziecko jest w stanie czasowo zabezpieczyć nieruchomość przed zajęciem komorniczym. Takie działanie nie jest jednak pozbawione potencjalnych konsekwencji. Głównym zagrożeniem może okazać się tu skarga pauliańska, do której złożenia ma prawo wierzyciel poszkodowany przez działania dłużnika.
Darowizna na dzieci a komornik – skarga pauliańska
W celu ochrony składowych majątku osobistego przed egzekucją komorniczą, dłużnicy bardzo często decydują się na wyzbycie się ich na rzecz osób trzecich – często są nimi dzieci. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z faktu, że wbrew powszechnej opinii wierzyciel może interweniować w tej kwestii. Umożliwia mu to właśnie skarga pauliańska. Jakie warunki należy spełnić, by móc z niej skorzystać? Są nimi:
- niewypłacalność dłużnika, jaka została spowodowana dokonaniem określonej czynności prawnej (tu: zawarciem umowy darowizny);
- istnienie zaskarżonej wierzytelności pieniężnej;
- podejrzenie świadomego działania dłużnika, mającego na celu ukrycie (także: darowanie) swojego majątku w celu pokrzywdzenia wierzyciela;
- uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią;
- wiedza/możliwość dowiedzenia się po stronie osoby trzeciej, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
W przypadku gdy dłużnik przepisuje nieruchomość na dziecko, możemy mówić o co najmniej trzech z wszystkich przesłanek, jakie skłaniają do złożenia skargi pauliańskiej. Głównym celem takiego działania jest doprowadzenie do sytuacji, w której sąd uzna czynność prawną pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią za bezskuteczną – w efekcie czego komornik będzie mógł dokonać egzekucji ze składników majątku przekazanych przez dłużnika osobom trzecim.
Przykład, w którym może zostać zastosowana skarga pauliańska
Aby lepiej zrozumieć całą ideę skargi pauliańskiej, postanowiliśmy przytoczyć przykładową sytuację, która być może pozwoli lepiej pojąć aspekty związane z przesłankami jakie tkwią za skargą pauliańską;
Pani A. ma długi wobec kilku wierzycieli. Nieubłaganie zbliża się termin spłaty jednego z większych długów, jednak Pani A. ma świadomość, że nie będzie w stanie go spłacić. W celu ochrony części swojego majątku, Pani A. decyduje się na przekazanie swojego mieszkania synowi, B., na podstawie darowizny. W wyniku takiego biegu wydarzeń, Pani A. staje się niewypłacalna – posiadane wcześniej mieszkanie stanowiło znaczną część jej majątku. Jednocześnie Pani A. działała z pełną świadomością, że przekazując swoje mieszkanie dziecku, pozbawiła wierzycieli możliwości zaspokojenia swych roszczeń z tego przypadku. B., jako dorosły syn Pani A., miał świadomość, że jego matka ma problemy finansowe. Jednocześnie wiedział, że celem darowizny jest między innymi pokrzywdzenie wierzycieli
W wyniku powyższej sytuacji, wierzyciel – niemogący zaspokoić swojego roszczenia z majątku Pani A. – ma prawo wnieść skargę pauliańską do sądu, żądając w niej uznania umowy darowizny pomiędzy Panią A. a jej synem B. za bezskuteczną w stosunku do niego. W sytuacji, gdy sąd uzna daną skargę, darowizna nieruchomości zostanie uznana za nieważną wobec wierzyciela. W efekcie będzie mógł on dochodzić swych roszczeń z nieruchomości – zupełnie tak, jak gdyby dana transakcja pomiędzy Panią A. a jej synem B. nigdy nie miała miejsca.
Czy komornik może zająć mieszkanie przepisane na dziecko: etapy i skutki skargi pauliańskiej
Proces sądowy dotyczący skargi pauliańskiej składa się z kilku etapów. Poniżej przedstawiamy je wszystkie.
- Etap I: wniesienie skargi. Wierzyciel chcący skorzystać ze skargi pauliańskiej zobowiązany jest o wniesienie odpowiedniej skargi do sądu. Taki dokument powinien zawierać w sobie wszystkie niezbędne informacje, a przy tym także dowody potwierdzające stan niewypłacalności dłużnika oraz jego działanie na szkodę wierzycieli. To, w jaki sposób skonstruowana jest skarga, rzutuje na cały przebieg postępowania, zwiększając lub zmniejszając szansę na odzyskanie środków finansowych.
- Etap II: rozprawa sądowa. Podczas jej trwania obie strony mogą przedstawić swoje argumenty; pod uwagę brane są także dowody dostarczone w pierwszym etapie, jakim było wniesienie stosownej skargi. Głównym celem rozprawy jest rozpoznanie sprawy oraz zebranie najistotniejszych informacji w jej kwestii.
- Etap III: zabezpieczenie powództwa. Na wniosek powoda (tu: wierzyciela) sąd może udzielić zabezpieczenia za sprawą zakazu zbywania mienia na czasu trwania procesu. W tym konkretnym przypadku możemy mówić o zakazie zbywania nieruchomości przez osobę trzecią.
- Etap IV: wyrok. Uznanie skargi za zasadną przez sąd jest w stanie stwierdzić bezskuteczność czynności dokonanych przez dłużnika w stosunku do wierzyciela, jaki wytoczył powództwo. To sprawia, że wierzyciel powinien wytoczyć kolejne powództwo w celu dochodzenia swoich praw; na skutek orzeczenia sądu, wierzyciel ma prawo złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji z konkretnego składnika majątku osoby trzeciej – w tym przypadku mówimy o mieszkaniu.
W jakich przypadkach skarga pauliańska może okazać się nieskuteczna?
Skarga pauliańska nie znajdzie swojego zastosowania w momencie, jeżeli od daty czynności prawnej minęło więcej niż 5 lat. Oznacza to, że jeżeli od obdarowania dzieci przez dłużnika minęło ponad 5 lat, wierzyciel nie może skorzystać z tego rodzaju roszczenia. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że to po stronie wierzyciela leży obowiązek udowodnienia, że:
- czynność dokonana przez dłużnika sprawiła, że ten stał się niewypłacalny lub bardziej niewypłacalny niż przed jej dokonaniem, co bezpośrednio przełożyło się na szkodę wierzyciela;
- osoba trzecia wiedziała bądź z łatwością mogła dowiedzieć się, że czynność prawna skutkuje pokrzywdzeniem wierzyciela;
- w czasie dokonywania danej czynności, dłużnik miał świadomość, że jego działąnie przyczyni się do pokrzywdzenia wierzyciela.
Darowizna a komornik – porady dla wierzycieli dochodzących swoich praw w przypadku skargi pauliańskiej
Skarga pauliańska nie należy do łatwych postępowań prawnych; ze względu na fakt swojego skomplikowania, wierzycielom zaleca się kontakt z doświadczonym prawnikiem, który specjalizuje się w tego rodzaju sprawach. Takową pomoc świadczy między innymi nasza Kancelaria Prawna R. Ptak i Wspólnicy, od lat działając dla dobra naszych Klientów. Posiadana przez nas wiedza oraz doświadczenie umożliwiają nam skuteczne reprezentowanie wierzycieli w postępowaniu. Pomagamy w prowadzeniu oraz gromadzeniu dokładnej dokumentacji potwierdzającej zobowiązania dłużnika; takie działanie może okazać się kluczowe podczas postępowania sądowego, przybierając postać niebagatelnych dowodów. Jednocześnie przypominamy wierzycielom o terminach oraz procedurach związanych z postępowaniem skargi pauliańskiej, nadzorując proces od samego początku do końca.
Czy dłużnik może uchronić się przed skutkami skargi pauliańskiej?
Z racji tego, że znamy już odpowiedź na pytanie czy komornik może zająć mieszkanie przepisane na dziecko, pozostało jeszcze dowiedzieć się, czy można uchronić się przed konsekwencjami skargi pauliańskiej złożonej przez wierzyciela. Każdy dłużnik, który postanowił przekazać swój majątek w postaci darowizny, powinien liczyć się z faktem, że wierzyciel zorientuje się w jego działaniach – poczynania dłużnika nie są bowiem godne z prawem. W przypadku gdy wierzyciel uznał, że dłużnik przekazał swój majątek osobie trzeciej, przez co nie jest możliwe odzyskanie należności, sąd postanowi to zweryfikować. W przypadku gdy okaże się, że racja spoczywa po stronie wierzyciela, transakcja między dłużnikiem a nabywcą zostanie uznana za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Między innymi z tego powodu trudno jest uchronić się przed skutkami skargi pauliańskiej.
FAQ – PYTANIA I ODPOWIEDZI
#1 Czy komornik może zając mieszkanie przepisane na dziecko?
Jeżeli dłużnik przepisał mieszkanie na dziecko wskutek darowizny, jest on w stanie częściowo zabezpieczyć swoją nieruchomość przed interwencją komorniczą. Jednocześnie powinien on jednak liczyć się z faktem, że wierzyciel może złożyć przeciwko niemu i osobie trzeciej skargę pauliańską, w konsekwencji której (jeżeli tylko zostanie rozpatrzona przez sąd na korzyść wierzyciela) komornik będzie mógł zająć mieszkanie – nawet jeśli zostało ono przepisane na dziecko.
#2 Czy komornik może zająć darowiznę dłużnika?
Tak. Zgodnie z obowiązującym prawem, komornik może zająć także tą część majątku dłużnika, jaka została pozyskana przez niego na skutek darowizny. Dlatego, jeżeli jesteś zadłużony, a otrzymałeś mieszkanie (i inne składowe majątku) w ramach darowizny, musisz mieć świadomość iż wlicza się ono w masę majątku – który może zająć komornik.
#3 Darowizna a komornik: jakie są warunki do złożenia skargi pauliańskiej?
By skarga pauliańska mogła zostać uznana za skuteczną, wierzyciel musi wykazać, że dłużnik świadomie uszczuplił swój majątek poprzez akt darowizny, wierzyciel został pokrzywdzony (nie może kontynuować dochodzenia roszczenia) a dłużnik oraz osoba trzecia mieli świadomość, że działają z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela.
