Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny art.55 §1 KPK. Subsydiarny akt oskarżenia.

Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny art.55 §1 KPK. Subsydiarny akt oskarżenia art. 119 § 1 KPK, art. 332 KPK, art. 333 § 1 KPK.

Przesłanki złożenia subsydiarnego aktu oskarżenia art. 55 § 1 KPK:

► Subsydiarny akt oskarżenia może wnieść jedynie pokrzywdzony (art. 49 § 1 KPK):

• „Oskarżyciel posiłkowy może wnieść subsydiarny akt oskarżenia, o jakim mowa w art. 55 k.p.k., jedynie o czyny, w których był on pokrzywdzonym w rozumieniu przepisu art. 49 § 1 k.p.k., a nie takie, co do których dobro chronione prawem wprost ma wymiar ogólnospołeczny i nie dotyka indywidualnie oraz bezpośrednio dóbr konkretnej osoby, co sprawia, że w takim zakresie nie jest on podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi, warunkującej wszczęcie postępowania przed właściwym sądem, co musi skutkować tym samym umorzeniem postępowania wobec wystąpienia negatywnej po temu okoliczności określonej w przepisie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.” Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 marca 2010 r. II AKz 107/10.

► powtórne wydanie przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia lub umorzenia postępowania (art. 330 KPK).

• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r. I KZP 9/00 Użyte w art. 330 § 2 zd. 1 k.p.k. określenie: „wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia” oznacza, iż chodzi o sytuację, gdy prokurator – po uprzednim uchyleniu przez sąd postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego – nie znajdując nadal podstaw do wniesienia oskarżenia, wydaje po raz wtóry takie samo postanowienie jak to, które było poprzednio przedmiotem zaskarżenia.
• „Pokrzywdzony nie jest uprawniony do wniesienia aktu oskarżenia w trybie art. 55 § 1 k.p.k. wtedy, gdy prokurator, co prawda wydał ponowne postanowienie o umorzeniu śledztwa w danej sprawie, jednakże nie uczynił tego po uchyleniu poprzedniego postanowienia przez sąd orzekający zgodnie z przepisem art. 330 § 1 k.p.k., a po samodzielnym podjęciu prawomocnie zakończonego postępowania przygotowawczego w ramach przysługujących mu uprawnień – na podstawie art. 327 § 1 k.p.k.”. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 czerwca 2010 r. II AKz 348/10.

Oznacza to, że pokrzywdzony może wnieść subsydiarny akt oskarżenia jedynie, jeśli:

► złożył zażalenie na pierwsze postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia lub umorzenia postępowania (art. 306 § 1 KPK).

Pokrzywdzony ma zamkniętą drogą do wniesienia aktu oskarżenia, jeśli:

► skutkiem złożonego zażalenia sąd utrzyma w mocy postanowienie prokuratora,

► sąd wyda postanowienie oddalające zażalenie.

Subsydiarny akt oskarżenia musi spełniać wymogi określone w art. 119 § 1 KPK, art. 332 KPK, art. 333 § 1 KPK.

„Jeżeli oskarżyciel posiłkowy nie był uprawniony do skierowania subsydiarnego aktu oskarżenia, o jakim mowa w art. 55 k.p.k., gdyż zarzucił nim przestępstwo, w którym nie był pokrzywdzonym w rozumieniu przepisu art. 49 § 1 k.p.k., to taki akt oskarżenia nie stanowi skargi uprawnionego oskarżyciela w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. i zachodzi ujemna przesłanka procesowa”. – Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 września 2012 r. II AKa 203/12.

„Pokrzywdzonemu prawidłowo pouczonemu, przy skierowaniu aktu oskarżenia do sądu, o prawie do zgłoszenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 334 § 2 k.p.k. i art. 54 § 1 k.p.k.), który nie skorzystał z tego prawa do chwili wydania na posiedzeniu przygotowawczym postanowienia o umorzeniu postępowania karnego (art. 339 § 3 pkt 1 lub 2 k.p.k.), mimo że został powiadomiony o możliwości wydania takiego orzeczenia przed rozprawą w określonym terminie i miejscu, nie przysługuje zażalenie na postanowienie w tym przedmiocie, gdyż nie stał się on stroną w postępowaniu sądowym. – Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. WZ 70/04.

Termin: 1 miesiąca od dnia doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o powtórnym wydaniu przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzenia postępowania wraz z pouczeniem, że na postanowienie to nie służy już zażalenie (art. 100 § 6 KPK) i prawie do wniesienia własnego aktu oskarżenia – termin prekluzyjny.

• (uwagi do terminu) „Treść przepisów art. 55 § 1 KPK, art. 330 § 1 i 2 KPK i art. 306 § 1 KPK, które powinny być odczytywane łącznie, prowadzi do wniosku, że miesięczny termin z art. 55 § 1 KPK do wniesienia przez pokrzywdzonego subsydiarnego aktu oskarżenia rozpoczyna swój bieg od dnia doręczenia mu zawiadomienia o powtórnym wydaniu przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania wraz z pouczeniem, że na postanowienie to nie służy już zażalenie (art. 100 § 6 KPK) i prawie do wniesienia własnego aktu oskarżenia. Oba te warunki (zawiadomienie i pouczenia) muszą być spełnione łącznie”. – Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 3 sierpnia 2011 r. II AKz 303/11.

• (uwagi do terminu) „Art. 55 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) w zakresie, w jakim nadaje ustanowionemu w nim terminowi do wniesienia aktu oskarżenia charakter prekluzyjny, jest zgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2012 r. SK 28/10.

• (uwagi do terminu) „Subsydiarny akt oskarżenia, wniesiony bez zachowania wymaganego miesięcznego terminu, o którym mowa w art. 55 § 1 k.p.k., ma bez wątpienia charakter przedwczesny, a jako taki uznany być musi za bezpodstawny. Oczywiste zatem jest, iż w takiej sytuacji spowodowane jego rozpoznawaniem koszty postępowania winny obciążyć wnoszącego go, a nie Skarb Państwa”. – Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 czerwca 2010 r. II AKz 423/10.

Art. 306 § 1 KPK: Pokrzywdzonemu oraz instytucji wymienionej w art. 305 § 4 przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, a stronom – na postanowienie o jego umorzeniu. Uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt.

Art. 330 KPK: § 1. Uchylając postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia, sąd wskazuje powody uchylenia, a w miarę potrzeby także okoliczności, które należy wyjaśnić, lub czynności, które należy przeprowadzić. Wskazania te są dla prokuratora wiążące.

§ 2. Jeżeli prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia. W takim wypadku pokrzywdzony, który wykorzystał uprawnienia przewidziane w art. 306 § 1, może wnieść akt oskarżenia określony w art. 55 § 1 – o czym należy go pouczyć.

§ 3. W razie wniesienia przez pokrzywdzonego aktu oskarżenia prezes sądu przesyła jego odpis prokuratorowi, wzywając go do nadesłania w terminie 14 dni akt postępowania przygotowawczego.

Przymus adwokacko – radcowski art. 55 § 2 KK.

Akt oskarżony wniesiony przez pokrzywdzonego powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego.

Opłata od subsydiarnego aktu oskarżenia.

Opłata wynosi 300 zł (art. 640 KPK, rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28.5.2003 r. w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego, Dz.U. Nr 104, poz. 980). Sąd może w uzasadnionych okolicznościach zwolnić oskarżyciela posiłkowego od zapłaty kosztów sądowych (art. 624 § 1 KPK).

Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz