Apelacja w prawie karnym. Zarzut obrazy prawa procesowego – aspekty praktyczne.

W artykule została omówiona względna przyczyna odwoławcza – obraza przepisów postępowania (art. 438 pkt. 2 KPK) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Szczególna uwaga została poświęcona uchybieniom procesowym, wynikającym z naruszenia następujących przepisów KPK:

• art. 2 i art. 4 KPK
  
• art. 424 KPK
  
• art. 410 KPK
  
• art. 92 KPK (art. 92 KPK a art. 410 KPK)
  
• art. 7 KPK (art. 7 KPK a art. 410 KPK)
  
• art. 5 par. 2 KPK (art. 5 par. 2 KPK a art. 7 KPK).
  

Zarzuty apelacyjne – twierdzenie wnoszącego środek odwoławczy, że sąd pierwszej instancji popełnił określone uchybienia.

Klasyfikacja zarzutów na podstawie art. 438 KPK (względne przyczyny odwoławcze):

1. obraza prawa materialnego
2. obraza prawa procesowego
3. błąd w ustaleniach faktycznych
4. rażąca niewspółmierność kary.

OGÓLNE INFORMACJE ZWIĄZANE Z FORMUŁOWANIEM ZARZUTÓW W PRAWIE KARNYM.

• Kluczową kwestię stanowi wskazanie uchybień popełnionych przez sąd;
  
• Zarzuty powinny odzwierciedlać uchybienia (art. 434 par. 1 KPK)
  
• Zarzuty nie mogą być ani zbyt ogólnikowe, zni zbyt rozbudowane;
  
• Zarzuty nie należy stawiać, przepisując treść przepisu,ży wskazać na czym polega;
  
• Jeśli sąd nie przeprowadził pewnych dowodów, a powinien, albo przeprowadził a nie powinien, to najpierw stawiamy zarzuty co do tych uchybień, a dopiero po nich art. 7 KPK czyli ocenę, ponieważ ocenia ma być dokonana na podstawie całokształtu okoliczności i kompletnego materiału dowodowego);
  
• Nie należy formułować zarzutów, używając określenia „w szczególności”.„Nie jest właściwe formułowanie w apelacji czy zażaleniu zarzutu naruszenia prawa materialnego czy procesowego przez użycie określenia, że zarzut ten dotyczy „w szczególności” wymienionych przez skarżącego przepisów. Takie sformułowanie oznacza, że skarżący sugeruje naruszenie także jakichś innych, nie wyszczególnionych w środku odwoławczym przepisów prawa. Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że zwrot „w szczególności” jest semantycznie pusty. Jeśli skarżący uważa, że Sąd dopuścił się naruszenia innych jeszcze, poza wskazanymi w środku odwoławczym przepisów to powinien zarzuty te wyartykułować wprost”. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 lutego 2010 r. II AKz 80/10.

Zasady konstruowania zarzutów apelacyjnych:

1. Zasada pierwszego ognia – w apelacji należy podnosić uchybienia pierwotne.
2. Zasada pojedynczego zarzutu – to samo uchybienie nie powinno stanowić podstawy różnych zarzutów – zakaz stawiania zarzutów mieszanych (jedno uchybienie – jeden zarzut).
3. Zasada przejrzystości – w apelacji należy podnosić zarzuty, które miały wpływ na treść wyroku.

OBRAZA PRZEPISÓW POSTĘPOWANIA art. 438 pkt. 2 KPK.

• Należy wskazać konkretny przepis KPK, który został naruszony.
• W uzasadnieniu należy wykazać, że obraza przepisów postępowania miała wpływ na treść wyroku.

NARUSZENIE OGÓLNYCH ZASAD PROCESOWYCH art. 2 i art. 4 KPK.

• Art. 2 KPK – cele postępowania karnego.
  
• Art. 2 par. 2 KPK – zasada prawdy materialnej.
• Art. 4 – zasada obiektywizmu.
• „Obraza przepisów art. 2 § 2 i 4 k.p.k. nie może stanowić zarzutów apelacyjnych, gdyż przepisy te formułują ogólne zasady procesowe, których realizacja następuje poprzez stosowanie szczegółowych przepisów procesowych„. V KK 79/07 postanow. SN 2007-04-17.
• „Przepis art. 2 k.p.k., mający charakter ogólny, określa jedynie cele postępowania karnego i kilka obowiązujących w tym postępowaniu zasad (m.in. zasadę prawdy materialnej wyrażoną w art. 2 § 2 k.p.k.). Skoro przepis ten nie reguluje przebiegu procesu karnego, nie może być mowy o jego naruszeniu w sposób poddający się kontroli instancyjnej. Przedmiotem naruszenia mogą być bowiem tylko normy konkretyzujące ogólne zasady procesowe, a zwłaszcza normy nakazujące lub zakazujące dokonywania określonych czynności w odpowiedniej sytuacji procesowej”. III KK 461/06 postanow. SN 2007-03-27.
• „Przepis art. 4 k.p.k. formułuje adresowaną do organów postępowania karnego zasadę obiektywizmu. Wskazany przepis zawiera, bowiem ogólną zasadę postępowania, nie nakazuje zaś ani nie zakazuje sądowi konkretnego sposobu procedowania. Wykazanie, że w toku postępowania odwoławczego doszło do naruszenia zasady obiektywizmu wymaga wskazania uchybień konkretnych przepisów służących realizacji tej zasady”. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2008 r. II KK 275/07.

Podumowanie dotyczące naruszenia art. 2 KPK i art. 4 KPK:

• Nie należy w apelacji formułować zarzutu naruszenia art. 2 KPK.
• W apelacji nie należy formułować samodzielnego zarzutu naruszenia art. 4 KPK, ale można połączyć naruszenie art. 4 KPK z naruszeniem przepisu szczególnego przede wszytskim naruszeniem art. 7, 92, 410 KPK (np. art. 410 KPK w zw. z art. 4 KPK).

NARUSZENIE ART. 424 KPK – UZASADNIENIE WYROKU.

W apelacji nie należy stawiać zarzutu obrazy przepisu art. 424 KPK, ale błędnie sporządzone uzasadnienie wyroku z brakami i uchybieniami, daje podstawę do szukania obrazy przepisów prawa procesowego np. art. 410 KPK, art. 7 KPK. Przedmiotem kontroli odwoławczej nie jest uzasadnienie wyroku, lecz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowiący podstawę orzeczenia. Jeżeli sąd popełnił uchybienia przy kształtowaniu podstawy faktycznej i dowodowej rozstrzygnięcia a te uchybienia mogły mieć wpływ na treść wyroku, ponieważ dotyczyły istotnych okoliczności i dowodów, wówczas w grę wchodzi zarzut naruszenia przepisów procesowych a nie art. 424 KPK.

• „Uzasadnienie wyroku, które sporządzone jest już po wydaniu go, nie może mieć wpływu na treść orzeczenia. Jeżeli nie spełnia ono wymogów art. 424 § l pkt l KPK może natomiast uniemożliwić dokonanie kontroli odwoławczej zaskarżonego rozstrzygnięcia i w konsekwencji także doprowadzić do uchylenia wyroku”. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 września 2008 r. II AKa 209/08.
• „Niedopuszczalne jest globalne powoływanie się przez sąd na przeprowadzone na rozprawie dowody, lecz konieczne jest ustalenie zależności każdego z nich w całości lub w konkretnym fragmencie od poszczególnych okoliczności faktycznych, które w sprawie wymagają udowodnienia i uzasadnienia. Brak wyjaśnienia istniejących sprzeczności między dowodami, wskazania, na których dowodach sąd się oparł i dlaczego oraz ich oceny – uniemożliwia odparcie zarzutu przekroczenia przez sąd granic swobodnej oceny dowodów. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 maja 1992 r. II AKr 139/92.

NARUSZENIE ART. 410 KPK.

• Naruszenie art. 410 KPK może stanowić podstawę zarzutu obrazy prawa procesowego oraz zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.
• „Zgodnie z wymogiem określonym treścią art. 410 k.p.k., wydając wyrok sąd nie tylko nie może opierać się na materiale nieujawnionym na rozprawie, ale też nie wolno mu wydać go jedynie na podstawie części ujawnionego materiału dowodowego. Zawsze bowiem wydanie wyroku musi być następstwem analizy całokształtu okoliczności, w tym również i tych, które jego trafność podważają” (wyrok SN z dnia 23 lipca 2008 r. V KK 12/08).

Zasady wynikające z art. 410 KPK:

1. Sąd nie może poczynić ustaleń na podstawie dowodów, które nie zostały przeprowadzone na rozprawie głównej.
   
2. Ustalając fakty sąd nie może pomniąć niczego, co zostało ujawnione na rozprawie głównej.
   

• Pominięcie dowodu oznacza, że on został przeprowadzony na rozprawie głównej, ale sąd w ogóle go nie ocenił. Natomiast nie mamy do czynienia z pominięciem dowodu w sytuacji, gdy sąd nie dał mu wiary, uznał go za niewiarygodny.
  

NARUSZENIE ART. 410 KPK A NARUSZENIE ART. 7 KPK.

Art. 410 KPK stanowi, że podstawę wyroku musi stanowić całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Art. 7 KPK stanowi, że sąd kształtuje swoje przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów. Jeśli sąd pominął określony dowód , który jest ważnym dowodem, wówczas sąd naruszył art. 410 KPK. Naruszenie art. 410 KPK ma wpływ na przeprowadzoną ocenę dowodów czyli art. 7 KPK, ponieważ sąd pomijając istotny dowód, dokonał oceny dowodów jedynie na podstawie części materiału dowodowego. Ocena dowodów na podstawie niekompletnego materiału dowodowego powoduje, że art. 410 KPK (art. 92 KPK) i art. 7 KPK zazębiają się.

Sąd mając sprzeczne dowody nie może ustalać faktów na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ponieważ wynikają z nich sprzeczne wnioski. Sąd może ustalić fakty tylko na podstawie części dowodów, którym dał wiarę. Jeśli sąd dokonał oceny wszystkich dowodów ujawnionych na rozprawie głównej zgodnie z art. 7 KPK, wówczas nie ma obrazy art. 410 KPK.

• „Nie mamy obrazy art. 410 KPK gdy sąd uznaje dowód ujawniony w toku rozprawy za wiarygodny lub niewiarygodny, wówczas jest art. 7 KPK. Obraza art. 410 k.p.k., wymagającego, aby podstawę ustaleń stanowił całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, nie może być rozumiana w ten sposób, że dochodzi do niej, jeżeli tylko sąd oprze ustalenia faktyczne na dowodach, które uznał za wiarygodne, a nie uwzględni przy czynieniu tych ustaleń dowodów, które uprzednio ocenił w całokształcie materiału dowodowego, jako niewiarygodne. Ustalenia faktyczne muszą być bowiem dokonywane wyłącznie na podstawie tych dowodów, które sąd, stosując zasadę wskazaną w art. 7 k.p.k., uznał za zasługujące na danie im wiary, jako że mają to być ustalenia prawdziwe” – IV KK 484/07 postanowienie SN 2008-03-12.
• „Przepis art. 410 k.p.k. o powinności uwzględnienia całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie nie może być rozumiany w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych dowodów ma stanowić podstawę ustaleń sądu. Byłoby to oczywiście niemożliwe, gdy z różnych dowodów wynikają wzajemnie sprzeczne fakty. Nie można zarzucać, że niektóre dowody nie stanowiły podstawy ustaleń, jeśli sąd je rozważył i ocenił ich znaczenie w sposób przewidziany w art. 7 k.p.k.” – II AKa 55/07,wyrok s.apel. Kraków 2007-04-17 KZS 2007/5/44.
• „Dedukcyjne wnioskowanie, a więc dochodzenie od prawdziwych przesłanek do prawdziwych wniosków, jako logicznie niezawodne, odpowiada zasadom prawidłowego rozumowania i tym samym mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. Taka, a nie inna, ocena określonego dowodu nigdy nie może stanowić podstawy zarzutu obrazy art. 410 k.p.k., zaś zarzut taki może być zasadny jedynie wówczas, gdy sąd w uzasadnieniu w ogóle nie odniesie się do pewnych dowodów przeprowadzonych w trakcie postępowania. III KK 440/06 postanow. SN 2007-01-18

NARUSZENIE ART. 410 KPK I ART. 92 KPK.

Art. 410 KPK dotyczy dowodów ujawnionych na rozprawie głównej. Art. 92 KPK dotyczy ogólnie postępowania karnego, w tym postępowania przygotowawczego.

1. Naruszenie art. 92 KPK oraz art. 410 KPK mogą funkcjonować jedynie jako osobne zarzuty.
2. Jeśli można postawić zarzut naruszenia art. 410 KPK, wówczas wykluczony jest zarzut naruszenia art. 92 KPK.
3. Naruszenie art. 92 KPK: Naruszenie art. 92 KPK znajdzie zastosowanie wtedy, gdy w postępowaniu przygotowawczym zostały przeprowadzone dowody, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy a nie zostały przeprowadzone na rozprawie głównej, mimo że powinny zostać wzięte pod uwagę.

NARUSZENIE ART. 7 KPK – ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW.

Art. 424 § 1 pkt. 1 KPK. Uzasadnienie powinno zawierać:

1) wskazanie, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.

Art. 7 KPK stanowi o ocenie dowodów – uznaniu dowodów za wiarygodne lub niewiarygodne.

„Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje w granicach swobodnej oceny dowodów, gdy:

1. jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności, i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy,
2. stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz
3. jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – argumentowane w uzasadnieniu – WK 26/03 wyrok SN 2004-01-09.

• Wyprowadzanie błędnych wniosków z przeprowadzonych dowodów stanowi naruszenie art. 7 KPK –  jest to naruszenie reguły logicznego rozumowania (reguły niesprzeczności). W takich okolicznościach, obraza art. 7 KPK pokrywa się z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych.

Konieczność wskazania, która reguła z art. 7 KPK została naruszona.

• „Przepis art. 7 k.p.k. formułuje ogólne dyrektywy oceny dowodów. Wykazanie, iż faktycznie został on w sprawie naruszony wymaga wskazania, którą konkretnie regułę i w jaki sposób sąd naruszył. Nie można natomiast, twierdzić, że ocena dokonana została w sposób dowolny, zastępując uzasadnienie tego twierdzenia wywodami na temat własnej wizji przebiegu inkryminowanego zdarzenia” V KK 262/06 postanow. SN 2007-01-04.
• „Zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. nie może ograniczać się do wskazania wadliwości sędziowskiego przekonania o wiarygodności jednych, a niewiarygodności innych źródeł czy środków dowodowych lecz powinien wykazywać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu. W grę może wchodzić np. pominięcie istotnych środków dowodowych, niedostrzeżenie ważnych rozbieżności, uchylenie się od oceny wewnętrznych czy wzajemnych sprzeczności” – IV KK 175/07 postanow. SN 2007-07-26.

DYREKTYWY SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW art. 7 KPK:

1. Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych powinno było poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej, w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2), całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 KPK) – naruszenie art. 7 KPK w powiązaniu z naruszeniem art. 410 KPK (art. 92 KPK);
2. Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych powinno było efektem rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 KPK) – naruszenie art. 7 KPK w zw. z art. 4 KPK;
3. Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych powinno wyczerpująco i logicznie, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, zostać przedstawione w uzasadnieniu wyroku (art. 424) – samodzielny zarzut naruszenia art. 7 KPK.

• Sąd jest związany obiektywną treścią dowodów, może ustalić tylko to, co wynika z tych dowodów (nie jest to ocena dowodów przeprowadzana zgodnie z zasadami logicznego rozumowania)
• Ustalenia faktyczne sądu wyrokującego w pierwszej instancji pozostają pod ochroną zasady „swobodnej oceny dowodów” tylko wtedy, gdy sąd ten rozważył, we wzajemnym ze sobą powiązaniu, wynikające z każdego z zebranych w sprawie dowodów, okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego. Inaczej mówiąc, gdy są one wynikiem wszechstronnej oceny dowodów pochodzących zarówno ze źródeł osobowych, jak i rzeczowych, przy czym żaden z nich nie może być traktowany jako ważniejszy tylko dlatego, że pochodzi z określonego (np. osobowego) źródła. III KK 440/06 postanow. SN 2007-01-18.
• Zakaz wartościowania a priori dowodów na lepsze i gorsze.
• Obowiązująca procedura karna nie zna zasady: „jeden dowód – żaden dowód”.
• „W myśl zasad swobodnej oceny dowodów nie ma żadnych przeszkód do uznania zeznań kilku świadków za zeznania wątpliwe i oparcie przekonania o winie lub niewinności oskarżonego tylko na podstawie jego wyjaśnień, jeżeli stanowisko to sąd należycie uzasadni” (wyrok SN z 3 maja 1982r., II KR 92/98

• (zmienione/ odwołane wyjaśnienia oskarżonego) „Wyjaśnienia oskarżonego złożone w śledztwie, a następnie odwołane lub zmienione, niezależnie od tego, czy nastąpiło to jeszcze w toku postępowania przygotowawczego, czy dopiero na rozprawie sądowej, stanowią dowód w sprawie, który tak samo jak każdy inny dowód podlega swobodnej, lecz nie dowolnej ocenie sądu orzekającego”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 lutego 1980 r. I KR 10/80.
• (dowody w postępowaniu sądowym i przygotowawczym) „W razie sprzeczności w wyjaśnieniach (czy zeznaniach) poszczególnych osób występujących w procesie karnym wartość dowodowa wyjaśnień czy zeznań złożonych w postępowaniu przygotowawczym jest taka sama jak tych wyjaśnień czy zeznań, które zostały złożone na rozprawie. Sąd zaś ma obowiązek ustosunkowania się do zagadnienia, którą z wersji sprzecznych uznaje za wiarygodną. Decyzja w tej kwestii powinna być jednak oparta na rozważeniu konkretnych okoliczności danej sprawy, przy czym przesłanki rozumowania sądu powinny znaleźć wyraz w uzasadnieniu wyroku. Nie jest natomiast dopuszczalne wytłumaczenie decyzji w tej kwestii (zwłaszcza gdy chodzi o zasadnicze sprzeczności) ogólnym stwierdzeniem, że „protokół nigdy nie odzwierciedla wiernie relacji z zeznania”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 8 kwietnia 1974 r. I KR 453/73.
• (Wyjaśnienia współoskarżonego – pomówienie) „Pomówienie jest – ogólnie rzecz biorąc – jednym z rodzajów wyjaśnień osoby zainteresowanej w wyniku procesu. Istnieją dwa rodzaje pomówień. Do pierwszego z nich należą te pomówienia, w których współoskarżony, zapierając się własnej winy, pomawia inną osobę, przeważnie współoskarżonego, o popełnienie danego czynu i w ten sposób dąży do ekskulpowania własnej osoby. Do drugiego należy pomówienie, które umownie można określić jako pomówienie złożone, mianowicie zachodzi ono wtedy, gdy oskarżony przyznaje się do winy, twierdząc jednocześnie, że także inna osoba (z reguły współoskarżony) brała udział w przestępstwie, które jest przedmiotem osądu w danej sprawie. W jednej i drugiej sytuacji wspomniany dowód jest dowodem, który ze wzglądu na zainteresowanie osoby pomawiającej inną powinien być poddany szczególnie wnikliwej ocenie z jednoczesnym rozważeniem, czy istnieją dowody potwierdzające bezpośrednio lub choćby pośrednio wyjaśnienia pomawiającego, a nadto czy wyjaśnienia pomawiającego są logiczne i nie wykazują chwiejności albo czy nie są wręcz nieprawdopodobne”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 lutego 1970 r. IV KR 249/69.

NARUSZENIE ART. 5 PAR. 2 KPK IN DUBIO PRO REO

Wątpliwości, o których stanowi art. 5 par. 2 KPK są wątpliwościami w sferze faktów a nie oceny dowodów.

„Sytuacja równoznaczna z „nie dającymi się usunąć wątpliwościami” jest kategorią obiektywną w tym sensie, iż ani zasady logicznego rozumowania, ani zasady doświadczenia życiowego lub nauki nie pozwalają ustalić określonego faktu. Nie ma to zatem nic wspólnego z subiektywnymi ocenami strony procesowej. Oceny te nie powodują powstania stanu „nie dających się usunąć wątpliwości” i tym samym nie kreują zarzutu kasacyjnego, tj. rażącego naruszenia prawa”. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r. II KK 369/03.

Wątpliwości, o których stanowi art. 5 par. 2 KPK są uzasadnione jedynie wtedy, gdy sąd zgromadził kompletny materiał dowodowy – możliwość przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego wyklucza zastosowanie tej reguły (art. 410, 92, 167, 366 par. 1, 170 KPK) i dokonał prawidłowej oceny dowodów (art. 7 KPK).

• „Wyrażony w art. 3 § 3 k.p.k. (obecnie art. 5 par. 2 KPK)  zakaz rozstrzygania na niekorzyść oskarżonego nie dających się usunąć wątpliwości nie ma zastosowania do sytuacji, gdy wątpliwości te są rezultatem niedokładnego i nie wyczerpującego postępowania dowodowego. W razie powstania takich wątpliwości sąd ma nie tylko możliwość, ale obowiązek uzupełnienia z własnej inicjatywy postępowania dowodowego, aby ustalić fakty zgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem i wyjaśnić nasuwające się w tym zakresie wątpliwości”. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1974 r.III KR 315/73

Wątpliwości, o których stanowi art. 5 par. 2 KPK są wątpliwościami sądu a nie skarżącego.

• „Przepis art. 5 § 2 k.p.k. dotyczy jedynie wątpliwości powstałych u organu procesowego, a nie u strony procesu. IV KK 305/10 postanowienie SN 2010-10-13.

NARUSZENIE ART. 5 PAR. 2 KPK A NARUSZENIE ART. 7 KPK.

• „Regulacje art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. mają charakter rozłączny. Problem wiarygodności danego dowodu musi być stanowczo rozstrzygnięty na płaszczyźnie art. 7 k.p.k., zaś stosowanie reguły in dubio pro reo (art. 5 § 2 k.p.k.) powinno odnosić się tylko do nie dających się usunąć wątpliwości w sferze faktów. Tego rodzaju wątpliwości nie mogą się zaś wiązać z kwestią oceny wiarygodności określonego dowodu”. II AKa 90/10 wyrok s.apel. 2010-12-07 w Gdańsku.

• „Naruszenie art. 5 § 2 k.p.k. (zasady in dubio pro reo) jest możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy orzekający w sprawie sąd rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i wobec niemożliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego. Jeżeli natomiast pewne ustalenia faktyczne zależne są od np. dania wiary lub odmówienia jej zeznaniom świadków, to nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a ewentualne zastrzeżenia co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów rozstrzygane mogą być jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach sędziowskiej swobodnej oceny dowodów wynikającej z treści art. 7 k.p.k.” III KK 378/10 postanow. SN 2010-12-14

Z uzasadnienia ww. postanowienia:

„Dlatego też wewnętrznie niespójne jest postawienie zarzutu jednoczesnego naruszenia przepisów art. 5 § 2 i art. 7 k.p.k., bo wzajemnie się te przepisy wykluczają. Jeżeli bowiem skarżący kwestionuje ocenę dowodów co do ich wiarygodności, to takiej sytuacji nie dotyczy art. 5 § 2 k.p.k., tylko art. 7 k.p.k. Natomiast, gdy skarżący podważa prawidłowość ustaleń faktycznych, w sytuacji, gdy sąd powziął wątpliwości, ale rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego albo gdy takich wątpliwości nie miał, choć powinien je powziąć, skoro po dokonaniu oceny dowodów nie miał podstaw do odrzucenia korzystnej dla oskarżonego wersji zdarzenia, to wówczas należy postawić zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k.

• „Wynikające z materiału dowodowego sprawy różne wersje wydarzeń nie są równoznaczne z istnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k., bo w takim wypadku sąd orzekający zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas, gdy wątpliwości nie zostaną usunięte, należy tłumaczyć je na korzyść oskarżonego”. II KK 20/07    postanow. SN     2007-06-28.

Zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów (art. 7 KPK) raz reguł in dubio pro reo (art. 5 par. 2 KPK) nie mogą zostać postawione jednocześnie z uwagi na ich rozłączny charakter

ALE

naruszenie art. 5 par. 2 KPK oraz art. 7 KPK mogą być wyjątkowo zarzutami istniejącymi obok siebie.

Zarzut art. 5 KPK i art. 7 KPK jest dopuszczalny w jednej apelacji, ale pod warunkiem, że podstawowym zarzutem jest zarzut obrazy art. 7 KPK, czyli, że  sąd ocenił źle dowody i powołał się na wątpliwości, które w sprawie nie powinny wystąpić i  przez to naruszył zasadę wyrażoną w art. 5 par. 2 KPK.

Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz