Brak protestu oznacza, że odwołalnie jest aktualnie najtańszym i kluczowym środkiem ochrony prawnej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Odwołanie przysługuje wykonawcom przeciwko wadliwemu postępowaniu zamawiającego i prowadzi do przeniesienia sporu przed Krajową Izbę Odwoławczą – organ właściwy do rozpatrzenia odwołania. Postępowanie przed KIO podobnie jak postępowanie cywilne przed sądem powszechnym oparte jest na zasadzie kontradyktoryjności i zasadzie równości stron. Oznacza to, że aktywność strony i jej argumentacja zaprezentowana w odwołaniu zdecydują o wygranej. Dążenie do odniesienia pozytywnego skutku w postępowaniu odwoławczym powinno być dodatkowo motywowane wysokimi kosztami wniesienia skargi do Sądu Okręgowego w razie negatywnego rozstrzygnięcia KIO.
Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Art. 34. 1. Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli skarga, o której mowa w ust. 1, dotyczy czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert, pobiera się opłatę stosunkową w wysokości 5 % wartości przedmiotu zamówienia w postępowaniu, którego skarga dotyczy, jednak nie więcej niż 5.000.000 złotych.
W treści artykułu ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177) dalej zwana jest ustawą lub Prawem Zamówień Publicznych (PZP).
Podstawa odwołania: niezgodność z Prawem Zamówień Publicznych.
Odwołanie w procedurze krajowej: tylko 4 sytuacje.
Terminy na wniesienie odwołania w procedurze zamówień publicznych.
Treść odwołania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
Kopia odwołania dla Zamawiającego.
Zakaz zawarcia umowy do czasu rozstrzygnięcia odwołania przez KIO.
Wniosek o uchylenie zakazu zawarcia umowy.
Kiedy Izba uwzględnia odwołanie, a kiedy oddala?
Koszty postępowania odwoławczego.
Właściwe przepisy prawa dla procedury odwoławczej w PZP.
PODSTAWA ODWOŁANIA: niezgodność z Prawem Zamówień Publicznych.
Art. 180 ust. 1 PZP. Odwołanie przysługuje wyłącznie od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zaniechania czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Chodzi o postępowanie zamawiającego, które miało miejsce w okresie pomiędzy publicznym ogłoszeniem o zamówieniu lub przesłaniem zaproszenia do składania ofert albo przesłaniem zaproszenia do negocjacji w celu dokonania wyboru oferty wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego, lub – w przypadku trybu zamówienia z wolnej ręki – wynegocjowania postanowień takiej umowy, aż do czasu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego.
| Nie można wnieść odwołania na czynności/ zaniechania niezgodne z przepisami jakichkolwiek ustaw tylko niezgodne z przepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych. |
Najpierw należy ustalić, czy zamówienie było udzielane w procedurze krajowej czy też w procedurze unijnej.
Ustawa uzależnia procedurę postępowania od wartości zamówienia publicznego, stanowiąc, że procedura unijna (pełna) obowiązuje dla wartości zamówienia równego lub wyższego dla:
- dostaw i usług: 125 000 EUR dla Zamawiających centralnych, 193 000 EUR dla Zamawiających samorządowych, 387 000 EUR dla Zamawiających sektorowych,
- dla wszystkich Zamawiających dla robót budowlanych próg unijny wynosi 4.845.000 EUR.
ODWOŁANIE W PROCEDURZE KRAJOWEJ: tylko 4 sytuacje.
Art. 180 ust. 2 PZP Jeśli wartość zamówienia jest niższa niż progi unijne (procedura uproszczona – krajowa art. 11 ust. 8 PZP), to odwołanie przysługuje tylko na cztery czynności:
1. wybór trybu:
– negocjacji bez ogłoszenia,
– zamówienia z wolnej ręki,
– zapytania o cenę,
te trzy tryby nie wymagają ogłoszenia;
2. opis sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu;
3. wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;
4. odrzucenia oferty odwołującego.
Gdy jest mowa o wartości zamówienia, chodzi o wartość netto.
TERMINY NA WNIESIENIE ODWOŁANIA W PRAWIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH.
Art. 182 PZP. Terminy są uzależnione od procedury postępowania, czy była to procedura podprogowa (krajowa), czy równa lub powyżej progów (unijna).
Odwołanie wnosi się:
PROCEDURA UNIJNA:
1) w terminie 10 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę jego wniesienia – jeżeli zostały przesłane faxem lub drogą elektroniczną, albo w terminie 15 dni – jeżeli zostały przesłane w inny sposób;
PROCEDURA KRAJOWA:
2) w terminie 5 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę jego wniesienia – jeżeli zostały przesłane faxem lub drogą elektroniczną, albo w terminie 10 dni – jeżeli zostały przesłane w inny sposób.
|
Odwołanie do Prezesa KIO a kopia odwołania do zamawiającego musi być doręczona w terminach ustawowych, czyli nie decyduje data stempla pocztowego, a termin doręczenia. Odwołanie niedoręczone w terminie nie będzie mogło być rozpatrzone, również w sytuacji, kiedy zamawiający nie potwierdzi otrzymania kopii odwołania, odwołanie nie będzie mogło być rozpatrywane. |
TREŚĆ ODWOŁANIA W POSTĘPOWANIU O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO.
Odwołanie powinno:
− wskazywać czynność lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy,
− zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów,
− określać żądanie,
− wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie odwołania (art. 180 ust. 3 PZP).
A ponadto odwołujący musi wykazać, że:
− naruszenie przepisów ustawy miało lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia (art. 192 ust. 1 PZP).
Odwołujący musi udowodnić swoje racje. W odwołaniu należy powoływać dowody na poparcie swoich twierdzeń, ponieważ postępowanie odwoławcze przed KIO oparte jest na zasadzie kontradyktoryjności, z której wynika dla odwołującego ciężar gromadzenia materiału dowodowego.
Art. 190. 1. Strony i uczestnicy postępowania odwoławczego są obowiązani wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń strony przeciwnej strony i uczestnicy postępowania odwoławczego mogą przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy.
Treść art. 180 ust. 3 PZP precyzuje § 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz. U. z dnia 29 marca 2010 r.), zgodnie z którym odwołanie powinno zawierać:
1) imię i nazwisko lub nazwę (firmę), miejsce zamieszkania lub siedzibę, numer telefonu lub faksu oraz adres poczty elektronicznej odwołującego oraz imię i nazwisko przedstawiciela (przedstawicieli);
2) imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz miejsce zamieszkania lub siedzibę zamawiającego, oraz numer telefonu lub faksu oraz adres poczty elektronicznej zamawiającego;
3) określenie przedmiotu zamówienia;
4) wskazanie numeru ogłoszenia o zamówieniu, ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy, ogłoszenia o udzieleniu zamówienia, ogłoszenia o konkursie lub ogłoszenia o wynikach konkursu – w przypadku ich zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych albo Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
5) wskazanie czynności lub zaniechania czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy;
6) przedstawienie zarzutów;
7) żądanie co do sposobu rozstrzygnięcia odwołania;
8) wskazanie okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania oraz dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności;
9) podpis odwołującego albo jego przedstawiciela (przedstawicieli);
10) wykaz załączników.
Do odwołania dołącza się:
1) dowód uiszczenia wpisu od odwołania w wymaganej wysokości;
2) dowód przesłania kopii odwołania zamawiającemu;
3) odpis z Krajowego Rejestru Sądowego, pełnomocnictwo albo inny dokument potwierdzający umocowanie do reprezentowania odwołującego.
KIO rozpoznaje odwołanie w granicach zarzutów (art. 192 ust. 7 PZP).
FORMA ODWOŁANIA.
Art. 180 ust. 4 PZP. Odwołanie wnosi się:
− w formie pisemnej albo
− elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
KOPIA ODWOŁANIA DLA ZAMAWIAJĄCEGO.
Art. 180 ust. 5 PZP Odwołujący przesyła kopię odwołania zamawiającemu przed upływem terminu do wniesienia odwołania w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią przed upływem tego terminu. Domniemywa się, iż zamawiający mógł zapoznać się z treścią odwołania przed upływem terminu do jego wniesienia, jeżeli przesłanie jego kopii nastąpiło przed upływem terminu do jego wniesienia za pomocą jednego ze sposobów określonych w art. 27 ust. 2 PZP.
Kopia odwołania może być doręczona zamawiającemu faxem lub drogą elektroniczną.
OPŁATA OD ODWOŁANIA.
Opłata od odwołania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wynosi:
dostawy, usługi:
− w procedurze uproszczonej: 7.500 zł
− w procedurze pełnej: 15.000 zł
roboty budowlane:
− w procedurze uproszczonej: 10.000 zł
− w procedurze pełnej: 20.000 zł
Te kwoty są szczególnie wysokie dla wykonawców ubiegających się o część zamówienia, może się zdarzyć, że wpis będzie przewyższał wartość zamówienia. Natomiast te kwoty nie wydaje się jeszcze tak wysokie, jak opłaty sądowe od skargi od wyroku KIO do sądu min. opłata 37.500,00 zł.
ZAKAZ ZAWARCIA UMOWY DO CZASU ROZSTRZYGNIĘCIA ODWOŁANIA PRZEZ KIO
Art. 183 PZP. W przypadku wniesienia odwołania zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.
WNIOSEK O UCHYLENIE ZAKAZU ZAWARCIA UMOWY.
Art. 183 ust. 2 PZP. Zamawiający może złożyć do Izby wniosek o uchylenie zakazu zawarcia umowy. Izba może uchylić zakaz zawarcia umowy, jeżeli niezawarcie umowy mogłoby spowodować negatywne skutki dla interesu publicznego przewyższające korzyści związane z koniecznością ochrony wszystkich interesów, w odniesieniu do których zachodzi prawdopodobieństwo doznania uszczerbku w wyniku czynności podjętych przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Jeśli zatem skład, który będzie rozpatrywał odwołanie, uchyli zakaz zawarcia umowy przez Zamawiającego, dając mu przyzwolenie na zawarcie umowy, to jest wysoce prawdopodobnym, że odwołanie zostanie oddalone. W sprawie wniosku, Izba rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym, w formie postanowienia, nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego złożenia. Na postanowienie Izby nie przysługuje skarga.
TERMIN ROZPOZNANIA ODWOŁANIA.
Art. 189 ust. 1 PZP Izba rozpoznaje odwołanie w terminie 15 dni od dnia jego doręczenia Prezesowi Izby. Prezes Izby może zarządzić łączne rozpoznanie odwołań przez Izbę, jeżeli zostały one złożone w tym samym postępowaniu o udzielenie zamówienia lub dotyczą takich samych czynności zamawiającego.
KIEDY IZBA UWZGLĘDNIA ODWOŁANIE A KIEDY ODDALA?
Art. 192 PZP. Izba uwzględnia odwołanie wyrokiem, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Zasadność zarzutów podniesionych w odwołaniu musi znaleźć odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym.
Uwzględniając odwołanie, Izba może:
1) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została zawarta – nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego lub nakazać unieważnienie czynności zamawiającego, albo
2) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta oraz zachodzi jedna z przesłanek unieważnienia umowy (art. 146 ust. 1 PZP):
unieważnić umowę, albounieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu, albonałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy w przypadku stwierdzenia, że utrzymanie umowy w mocy leży w ważnym interesie publicznym, albo
3) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie – stwierdzić naruszenie przepisów ustawy.
Izba nie może nakazać zawarcia umowy.
Skład orzekający oddala odwołanie, gdy nie jest ono zasadne.
KOSZTY POSTĘPOWANIA ODWOŁAWCZEGO.
Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego stanowi obligatoryjny element wyroku wydawanego przez KIO (art. 192 ust. 9 PZP).
Koszty postępowania odwoławczego:
1) w okolicznościach, gdy Zamawiający uznał odwołanie, a nie ma przystępującego, znoszą się wzajemnie, ponieważ nie będzie rozprawy,
2) w okolicznościach, gdy Zamawiający uznał odwołanie, a przystępujący nie wniósł sprzeciwu:
a) ponosi zamawiający, jeżeli uwzględnił w całości zarzuty przedstawione w odwołaniu po otwarciu rozprawy,
b) znosi się wzajemnie, jeżeli zamawiający uwzględnił w całości zarzuty przedstawione w odwołaniu przed otwarciem rozprawy;
3) w okolicznościach, gdy KIO przystępuje do rozpoznania odwołania, ponosi:
a) odwołujący, jeżeli odwołanie zostało oddalone przez Izbę,
b) wnoszący sprzeciw, jeżeli odwołanie zostało uwzględnione przez Izbę.
Właściwe przepisy prawa.
− art. 179 – 198 Prawa Zamówień Publicznych;
− Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz. U. z dnia 29 marca 2010 r.);
− Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z dnia 17 marca 2010 r.);
− przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o sądzie polubownym (arbitrażowym).
Art. 185 ust. 7 PZP Do postępowania odwoławczego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o sądzie polubownym (arbitrażowym), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
