Artykuł poświęcony jest zagadnieniom zmian w KPC w zakresie procesu (księga pierwsza) obowiązujących od 03.05.2012 r.
Najważniejsze zmiany w procesie na gruncie ustawy nowelizującej KPC (ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw) to:
- likwidacja odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych
- nowe reguły związane z postępowaniem dowodowym
- nałożenie na strony ciężaru działania zgodnie z dobrymi obyczajami.
UZASADNIENIE PROJEKTU NOWELIZACJI KPC
Likwidacja postępowania gospodarczego.
Zmiany w postępowaniu dowodowym.
Zamiast prekluzji łagodniejszy system dyskrecjonalnej władzy sędziego.
Doręczanie pism przez pełnomocnikow procesowych w sprawach cywilnych i gospdoarczych.
Dobre obyczaje wyznacznikiem działania stron.
Od kiedy stosujemy nowe przepisy?
Likwidacja postępowania gospodarczego.
System prekluzji w postępowaniu gospodarczym odchodzi do lamusa a obowiązki i prawa stron postępowania sądowego – przedsiębiorców i nie – przedsiębiorców zostały zrównane, tym samym ustawodawca zrezygnował z wyższych wymagań procesowych dotychczas stawianych profesjonalnym stronom prowadzącym działalność gospodarczą.
Likwidacja postępowania w sprawach gospodarczych oznacza:
– uchylenie w KPC działu IVa, znajdującego się w tytule VII – Postępowanie w sprawach odrębnych w Księdze pierwszej – Proces, czyli następujących przepisów: art. 479 (1) – 479 (2), art. 479 (4), art. 479 (6) – 479 (6a), art. 479 (8), art. 479 (9) – 4https://www.i-kancelaria.pl/administrator/a_article/add79 (14b), art. 479 (16) – 479 (19a), art. 479 (22) KPC
– zmiana brzmienia art. 17 pkt. 4 KPC (właściwość sądu okręgowego) oraz art. 398 (2) § 1 KPC (dopuszczalność skargi kasacyjnej).
Pozostaną natomiast sądy gospodarcze funkcjonujące jako wydziały sądów powszechnych, ponieważ w mocy została utrzymana ustawa z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz.U. nr 33, poz. 175 z późn. zm.).
Mechanizmy stworzone w drodze nowych przepisów prawa mają pozwolić sędziom na większą elastyczność w prowadzeniu postępowania dowodowego, ale czy na pewno usprawnią postępowania sądowe?
|
Likwidacja postępowania gospodarczego oznacza, że sprawy gospodarcze będę rozpoznawane według reguł ogólnych procesu, ale nadal przez sądy gospodarcze. |
Zmiany w postępowaniu dowodowym.
Założenie nowelizacji jest szczytne a mianowicie zmiany przepisów mają wpłynąć na uproszczenie i przyspieszenie rozpoznawania spraw cywilnych w ogólności. Praktyka pokaże, czy idea stanie się rzeczywistością, czy pozostanie pobożnym życzeniem. Zmiany w KPC stanowią odejście od systemu prekluzji, który rządził dotychczas postępowaniem gospodarczym na rzecz systemu dyskrecjonalnej władzy sędziego jako zasadniczej metody koncentracji materiału procesowego przedstawianego przez strony. Nowe instrumenty wspomagające efektywność postępowania cywilnego zostały określone przede wszystkim w art. 207, 217, 212 KPC.
Po pierwsze sędzia będzie mógł sięgnąć po narzędzia dyscyplinujące strony np. zobowiązać powoda lub pozwanego do złożenia pism procesowych w wyznaczonym czasie czy wyjaśnienia okoliczności wskazanych przez sąd.
Po drugie sąd zachował władzę do pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów. Ta bolesna sankcja może zostać uruchomiona jako kara za niedochowanie wyznaczonych terminów czy celowe działanie zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania i dotyczy pism także z argumentacją prawniczą (art. 127 KPC, art. 207 KPC).
Po trzecie zostanie ukrócona dowolność stron w składaniu pism procesowych, ponieważ poza odpowiedzią na pozew dalsze pisma procesowe mogą być wnoszone, jeśli tak zadecyduje sąd. Nadgorliwość będzie karana zwrotem pisma. Wyjątek został przewidziany dla pisma zawierającego wniosek dowodowy.
Zamiast prekluzji łagodniejszy system dyskrecjonalnej władzy sędziego.
Jako wyraz odejścia od systemu prekluzji (poza likwidacją postępowania gospodarczego i zmianach w postępowaniu dowodowym o czym powyżej) wprowadzono następujące zmiany:
- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym – został uchylony art. 495 § 3 a zmieniony art. 493 § 1 KPC
- sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym – został zmieniony art. 503 § 1 KPC
- postępowanie uproszczone – został uchylony art. 505 (5) KPC.
Doręczanie pism przez pełnomocnikow procesowych w sprawach cywilnych i gospdoarczych.
Dotychczas w postępowaniu gospodarczym obowiązywał przepis, zgodnie z którym wystarczyło, aby jedna ze stron była reprezentowana przez profesjonolanwego pełnomocnika, by powstał obowiązek doręczenia odpisu pisma stronie przeciwnej nawet, jesli nie korszytała z pomocy radcy prawnego czy adwokata (art. 479 (9) KPC). Aktualnie ten obowiązek dotyczy jedynie pełnomconików procesowcyh, zatem tylko gdy oby dwie strony posiadają , wóczas powstaje obowiazek bezpośrednioe doręczenia pism procesowych z załącznikami.
Art. 132. § 1. W toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. Do pisma procesowego wniesionego do sądu dołącza się dowód doręczenia drugiej stronie odpisu albo dowód jego wysłania przesyłką poleconą. Pisma, do których nie dołączono dowodu doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku.
§ 11. Przepis § 1 nie dotyczy wniesienia pozwu wzajemnego, apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa, skargi o wznowienie postępowania, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skargi na orzeczenia referendarza sądowego, które należy złożyć w sądzie z odpisami dla strony przeciwnej.
§ 2.Doręczenie adresatowi może nastąpić także przez wręczenie mu pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu.
Dobre obyczaje wyznacznikiem działania stron.
Nowy art. 3 KPC ustanawia obowiązek dokonywania czynności procesowych w zgodzie z dobrymi obyczajami. Sankcją za nielojalne postępowanie w procesie może być obciążenie strony nadużywającej swoich uprawnień kosztami sądowymi (art. 103 § 2 KPC).
Od kiedy stosujemy nowe przepisy?
Zmiany wchodzą w życie dnia 3 maja 2012 r. i mają zastosowanie dla postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy, natomiast postępowania toczące się w chwili wejścia w życie ustawy będą prowadzone według przepisów dotychczasowych (art. 9 ustawy nowelizującej).
